………..Aldus Frank Verhoeven ven ‘Boerenverstand’ tijdens een webinar onlangs. Hij denkt dat we een hoop kunnen doen met de KPI’s (Kwaliteits Prestatie Indicatoren, een afkorting die nu overal rondzingt). Hoe ziet de kringloop eruit? Het startte met een simpel kringloop-plaatje (Jaap v Bruchem) waarop de boer en zijn vrouw in het midden stonden en in vijf stappen was het kringetje rond, van voer (gras en wat brokken) de koe in, mest de koe uit, op het gras, naar (kaas en) melk die afgevoerd worden het bedrijf uit.
Maar er kwam allerlei wet- en regelgeving bij zodat er nu van alle kanten aan de boer getrokken wordt: Duurzame Veehouderij, Kaderrichtlijn Water, Derogatie, Nitraatrichtlijn, Melkveewet, Omgevingsvergunning, Klimaatbeleid, NB Vergunning(provinciaal). De stikstofwijzer (gepubliceerd in 2001 door productschap Vee en Vlees (PV) maakt er ook deel van uit. Dat is in elk geval géén kringloop.
Volgens Frank Verhoeven is het een verdienste van Schouten in haar tijd als minister van Landbouw dat ze allerlei dossiers aan elkaar geknoopt heeft die eerst los van elkaar stonden.
Wat in de grond de kringloop bevordert, aldus Verhoeven, is de zoektocht naar minder inputs in het bedrijf. De fam. Hoekstra in de Friese Wouden hield jarenlang een de stikstofbalans bij. Het lukte hen krachtvoer af te bouwen (dan is meer weidegang nodig), en steeds minder inputs te gebruiken ( kunstmest, fossiele brandstoffen, bestrijdingsmiddelen, ) en toch de productie opgang houden. Die zoektocht is de kern. ‘ Mest’ is dus niet het probleem.
Hoe komen we naar dat betere model? Er werden stimuleringsmaatregelen bedacht. Boeren werden verleid om stappen te zetten. Friesland Campina kwam met Prestatie-indicatoren . Dat heeft veel in beweging gezet. Indicatoren die gehaald werden, werden door de provincies en de RABO beloond.
Boeren die ermee bezig waren werden er blij van: nu was voor iedereen zichtbaar wat ze probeerden te doen op hun bedrijf. Degenen die nog een kruisje hadden bij bepaalde indicatoren belden Verhoeven: hoe kom ik daar vanaf? Al met al kan een boer toch wel een ‘dertiende maand’ verdienen als hij aan voldoende indicatoren voldoet. Het spreekt boeren aan: ze houden van de doelen maar niet van de maatregelen (maatregelen als ‘blijf 4 m uit de slootkant’, ‘gebruik luchtwassers’ W.b. luchtwassers: als je dan hetzelfde deel stikstof blijft gebruiken komt die stikstof nog steeds ergens in het systeem terecht. Luchtwassers zijn een ‘end of pipe’ oplossing, het is niet iets wat bij de KPI’s past. )
Inmiddels zijn allerlei stapel-modellen ontwikkeld, op basis van dezelfde indicatoren. Dit wordt steeds meer door-vertaald, naar water etc. Nieuwe positieve prikkels werden ingezet, bijv. het pachtbeleid, en beloning voor meer weidegang. Het heeft veel in beweging gezet. Ook groene partijen zeggen: laten we proberen dat verleidings-model door te zetten. We willen niet te zwaar inzetten op één van de factoren, want dat bedreigt meestal weer iets anders. We willen een integrale set. ( We = Louis Bolk Instituut, de WUR, en ‘Boerenverstand’.) Zij publiceerden in 2015 Verkenning kritische prestatie indicatoren voor stimulering van een biodiverse melkveehouderij’, en werken nu aan het vervolg. Het lijkt redelijk te gaan lukken, en daarmee komt er perspectief voor de boeren. Nu bezig met: Wat moet dan die set KPI s worden en kunnen we daar de komende jaren mee gaan testen?
Akkerbouw is lastiger. Daar zijn ook prestatie-indicatoren voor, en er is een biodiversiteits-monitor. Maar een akkerbouwbedrijf wisselt meer van percelen. Sommigen bestieren half Goeree-Overflakkee. Simpele indicatoren zoals de stikstofbalans etc is daar ook lastiger. Een rijtje indicatoren opstellen is niet zo moeilijk, maar waar halen we de gegevens vandaan? Er zijn nu wel twee voorbeelden van PKIs die werken, die kunnen nu uitgewerkt worden.
Het webinar (‘inspiratiesessie’) was georganiseerd door GroenLinks
Frank Verhoeven schreef achteraf nog: Het best werkende systeem in Nederland wat op deze KPI- leest is gestoeld is de Biodiversiteitsmonitor voor Melkvee en die voor Akkerbouw. (Even googlen) Hij adviseert www.wur.nl/kpi eens te bekijkenen ‘duurzame lanbdbouw via KPI’s eens door te lezen ( 10 pag.) (Met o.a. betere versie van bovenstaand plaatje en meer grafieken. )