….want je bent niet geabonneerd op Netflix, of was niet op de biobeurs, etc.? Hier is alvast een samenvatting van de inhoud, met enkele plaatjes uit de film.
Ray Archuleta komt eerst aan het woord. Hij heeft in de V.S.in 5 staten gewoond, en overal speelt hetzelfde probleem: erosie. Dat begon lang geleden toen de mensen de ploeg ontwikkelden. Grote rijken vervielen tot ‘stof’, puur zand. Maar zover hoeven we niet terug te kijken: in de jaren 30 ontstond in Amerika de Dustbowl (grote stofstormen over de prairies) omdat er massaal met grote machines geploegd werd. 1200 miljoen acres werden voorgoed beschadigd.
In 1934 maakte Roosevelt een rondreis om de schade op te nemen en hij richtte toen de Soil Conservation Service op, om de bodem te redden. “We moeten meewerken met de natuur in plaats van ons ertegen te verzetten en de natuur in te perken” aldus Roosevelt. Die dienst bestaat nog steeds en heet nu National Resources Conservation Society, de NRCS. Medewerkers proberen boeren over te halen om minder te ploegen en te spuiten. ‘Maar er is een onderwijs probleem. Onze producenten weten niet hoe de bodem werkt.’ aldus Ray Archuleta. ‘En hoewel ik zelf ‘landbouwbodems’ studeerde hoorde ik tijdens die studie niets over de structuur van de bodem. Dat heb ik me later eigen gemaakt. ‘
( 7 min.) Alles hangt of van het atoom koolstof, dat is de ‘driving engine’. Het molecuul koolstofdioxide (1 koolstof atoom met twee zuurstof-atomen) is een gas, wij ademen het uit, planten ademen het in. Het is de basis van alle leven. Wij als mensen maken het ook, en we sturen het de atmosfeer in, nl. door fossiele brandstoffen te verbranden.
Koolstof is op zich goed. Wij bestaan voor 16% uit koolstof dat we tot ons nemen door planten te eten. Planten nemen CO2 op en groeien ervan . Maar 40% van wat ze opnemen gaat naar de wortels naar micro-organismes , die de planten mineralen geven. Tijdens die ‘reis’ maken ze ook ‘plakkerige’ koolstof-zakjes, die de lucht- en waterstroom regelen. En zo komt koolstof vast te liggen in de bodem, voedt de planten en houdt water vast.
De bodem heeft een heel universum aan micro-organismes. Die bewerken organische stoffen in de bodem en maken er voedingsstoffen van. Dat geldt ook voor ons mensen. Die bacteriën in je lijf (16%) verteren je eten. Goed eten is eten dat uit de grond komt; eten dat we goed kunnen verteren. (Spuiten met chemische stoffen hoort daar niet bij. Als er gespoten is zit er bijna geen microbiële activiteit meer in de bodem.)
De vicieuze cirkel van de moderne landbouw is eigenlijk een gevolg van de oorlogsindustrie; de Duitser Fritz Haber bedacht een proces voor nitrogeen (= stikstof)- bommen die ontwikkeld werden in de oorlog; dat leidde daarna ook tot de ontwikkeling van pesticiden. (‘Als het mensen kan doden kan het ook beestjes doden’) Een andere ontwikkeling die door hem in gang werd gezet was de productie van stikstofhoudende kunstmest.
Die ontwikkelingen kwamen naar Amerika: toen de oorlog voorbij was ging alle energie naar het gevecht met de ‘vijanden’ op de boerderij. Een tijd lang waren de oogsten goed. Toen werd de grootschalige industriële landbouw ontwikkeld. Akkerbouw en veeteelt werden losgekoppeld en het gebruik van bestrijdingsmiddelen (gewasbescherming zo men wil) nam sterk toe. En nu is er meer (stikstof-)kunstmest nodig om een zelfde hoeveelheid graan te kweken dan in de jaren 60. En het belangrijkste gewas, mais, wordt bijna overal bespoten met glyfosaat, dat zijn weg vindt naar het grondwater. Elk jaar wordt er voor elke Amerikaan anderhalve kilo vergif gebruikt. Er worden veel schadevergoedingen betaald aan mensen die er ziek van worden.
(19 min) . Alan Savory*: ‘Het heeft ook effect op de bodem. Als de bodem beschadigd wordt geeft hij koolstof af aan de atmosfeer. Kooldioxide en water verdwijnen, de boden verdroogt; we spreken dan van verwoestijning. Eigenlijk willen we geen verdamping maar transpiratie: als water omhoog gaat DOOR de plant dan krijg je meer vochtigheid in de lucht, en meer regen.’
60% van de regenval komt van de oceanen, maar 40% van kleine waterlopen, in het binnenland. Die kringloop hebben we verbroken. Er gaat teveel droge hete lucht omhoog die de regenwolken wegduwt. Probeer maar eens: kale grond is in de ochtend veel kouder en ’s middags veel heter dan bedekte grond. We veranderen niet alleen plaatselijk de temperatuur: als we dat op meer dan de helft van het landoppervlak van de wereld doen dan verander je ook het klimaat op de hele wereld.
Twee derde van het landoppervlak is aan het verwoestijnen en elk jaar worden hierdoor 40 miljoen mensen van hun land verdreven. De schatting is dat tegen 2050 een miljard mensen op de vlucht zullen zijn ten gevolge van verwoestijning, aldus Ray Archuleta tijdens een lezing. (op 23.min. in de film) Dus de toekomst ziet er slecht uit. Volgens de VN is de grondbedekking overal weg binnen 60 jaar. We hebben nog 60 oogsten.
Registratie van koolstof in de lucht door satellieten:
(op 26 min.) Beelden van een ’supercomputer’ van de NASA die ‘wolken’ van koolstof registreert:
- In April ploegen we, met als gevolg enorme (rode) pluimen CO2 in mei.
- In juni: veel gele wolken: de grond is bedekt en neemt koolstof op, zoals het hoort.
Grafiek van Paul Hawken (die het boek ‘Drawdown’ schreef, waarin hij de klimaatmaatregelen die het meeste zoden aan de dijk zetten rangschikte):
We kunnen onze klimaatproblemen oplossen door net als levende planten CO2 op te nemen en in de grond vast te leggen, zoals het hoort. Een bedekte planeet is een gezonde planeet. Hij zegt (op 28 minuten) : We kunnen niet zonder het vastleggen van koolstof ( bio-sequestration.) Als we dat 30 jaar volhouden kunnen we de klimaatverandering terug draaien.
Maar voor wereldwijde uitvoering van dit idee is de politiek nodig.
Parijs COP21 in 2015 (21ste klimaatconferentie van de Verenigde Naties) : 40.000 gedelegeerden. Veel presentaties en meetings. Eén voorstel gaf echte hoop, dat was de presentatie van Stéphane LeFoll, de Franse minister van Landbouw. Hij komt uit de Sarthe, uit een klein dorpje van 254 inwoners. Er waren daar veel boeren, en hij bleef zijn leven lang gefascineerd door de landbouw. Frankrijk heeft het INRA, het grootste agrarisch instituut in Europa, dat al jaren de bodem bestudeert. LeFoll: dit is een klein land maar wel een groot landbouwland .
(33 min.) Tijdens een van de bij-vergaderingen vergadering presenteerde hij het idee ‘4 delen per 1000’(deeltjes in de lucht)Elk jaar 4 of meer delen koolstof uit de lucht vastleggen. Dat zou evenveel vastleggen als de mensheid elk jaar uitstoot. ‘Met alle landbouwgrond maar ook de bossen hebben we een enorm potentieel. Een kolossaal potentieel. We kunnen daarmee de jaarlijkse koolstofuitstoot compenseren. (33.16 min.) Vier delen per duizend (deeltjes in de lucht) is de capaciteit die we samen hebben om te kunnen slagen. We hebben al sinds de industriële revolutie zo’n 1000 miljard gigaton in de atmosfeer gepompt. Dat noemen we onze geërfde hoeveelheid koolstof. Zelfs als we vandaag stopten met CO2 toevoegen dan zitten we nog met die erfenis. Die zal de atmosfeer nog decennia of zelfs eeuwen opwarmen. Dus de enige oplossing is ‘drawDOWN’, een jaarlijkse afname van koolstof in de bovenste laag van de atmosfeer. Door ‘regeneration’ kunnen we de schade herstellen: ‘regeneratieve’ ofwel herstellende landbouw
Dertig landen tekenden dit plan. Drie grootste bijdragen zouden moeten komen van de grootste landen, maar Inda, de VS en China kwamen niet opdagen bij deze lezing, en tekenden niet.
VOORBEELDEN: hoe het kan
San Diego: deze teler is overgestapt van ’avocado kwekerij’ op een food forest, waarin naast avocado’s nog 40 andere fruitsoorten gedijen. ‘Nu kunnen we elke maand oogsten. Plant een boom als je iets wil doen. Plant zelf iets dat je wil eten!’’
– Brown, een rancher op de ranch ‘Bismarck’. Hij kocht zijn bedrijf in 1991. De eerste jaren was hij een ‘gangbare’ boer. In 1995 werd zijn oogst vernield door een hagelbui, en hij was niet verzekerd. In 1996 weer. In 1997 droogde de bodem uit. 1998 ging 80% verloren. ‘De buren hadden onderling mijn land al verdeeld’. (40 min.) Ik moest gaan werken zonder inputs, die kon ik niet meer betalen. Ik ging ecosystemen bestuderen. Hoe boerden ze vroeger? Zonder pesticiden gmo’s en kunstmest? Hoe deden ze dat?
Nu werkt hij met een ‘no-till drill’ , een machine waarmee m.b.v. een soort messen een stuk of tien gleufjes worden gemaakt in het land waarop nog (afgegraasd of afgemaaid) gras en graan staat, waarin het zaad wordt gedropt en waarmee een dun laagje aarde wordt toegevoegd. Er wordt dus niet geploegd. De bodem houdt water vast (meer micro-groei = meer plantengroei = meer plaatselijke regenval), en voedingsstoffen. Hij heeft 19 soorten gewassen in de ‘weide’ . (Meer dan één soort ‘wortelafscheiding’ dus). In de winter graast er zijn vee, op wisselende percelen. (Zoals debuffels die er vroeger graasden, verder trokken, en een jaar lang niet terug kwamen.) (41 min.) Dit is niet een vicieuze maar een virtueuze (‘goede’) cyclus. : 1% meer organische stof betekent 10 ton carbon uit de atmosfeer per acre.
4 principes : bodem bedekt houden, en niet ploegen / meerjarigen en bomen planten / diversiteit / composteren, dieren inschakelen.
(57 min.) Zimbabwe, met Alan Savory, een weelderige weide die al 9 jaar door Savory wordt gebruikt, naast verdorde stukken grond van anderen. Dat is mogelijk op 2/3 van de aarde, en dat kan heel goedkoop. Een woestijn verandert in zo’n weelderige plek door grazende hoefdieren te gebruiken. Wel volgens de beginselen van ‘managed grazing’: de dieren blijven hooguit drie dagen op één plek, daarna komen ze pas na een jaar terug. Je ziet nauwelijks dat ze geweest zijn, maar de mest en de urine doet dit land groeien. Het werkt niet alleen in Afrika:
(50.30 min.) Moon Bay, California: Doniga Markegard was in haar jeugd elke dag in de natuur. Ze maakte kennis met permacultuur. Ze hebben hun 32 km2 uitgetekend op kaarten en ze plannen zorgvuldig waar hun koeien grazen, met verplaatsbare omheining, ‘Koeien zijn eigenlijk mobiele microbe-tanks, In hun maag leven microben die gras verteren, en die ze ook uitpoepen: krachtig spul voor de bodem! Het vee eet de toppen van het gras. De opgenomen CO2 gaat door de plant naar de wortels, dat wordt teelaarde.’
Op de gangbare bedrijven wordt vnl. (70%) mais, hooi graan en soja verbouwd. Diervoeders dus, en dat gaat naar de enorme ‘feedlots’ waar de koeien staan. Dit systeem bestaat alleen maar omdat het gesubsidieerd wordt door ons belastingsysteem. De CCC (Commodity Credit Corporation) geeft prijsgaranties voor bepaalde gewassen. Dus belastingbetalers betalen 15 miljard mee mee aan de huidige uitstoot van broeikasgassen. Brown (zie boven) wil niet meer van de subsidies leven. “De meeste boeren verdien niet meer dan een paar dollar ( bijv. 10 dollar) per acre. (na aftrek van inputs). Maar mijn bedrijf van 2000 acres brengt jaarlijks per acre meer dan 100 dollar op . ‘Je loopt minder risico. Ik verbouw ook allerlei andere dingen, erwten, mais, haver, gerst, schapenvlees, kippen, alfalfa, zo’n 19 verschillende gewassen. etc. Dat is nou resilience (veerkracht) er is altijd wel iets waar je mee kunt verdienen.
Wat kunnen de burgers hieraan bijdragen?
Minder voedselverspilling: San Francisco haalt voedselresten op en brengt die naar plaatselijke boeren. In de meeste steden wordt afval verbrand, maar hier krijgen mensen betaald als ze etensresten inleveren. Ook voorbeelden uitandere steden: mest uit de dierentuin wordt verzameld. Compost toiletten worden verspreid in ontwikkelingslanden, bijv. Haiti; de compost kan op het land gebruikt worden. Minder vlees eten, en dan alleen van bedrijven zoals van Brown.
Nu zijn er nog maar iets minder dan 5% ‘regeneratieve’ bedrijven. Maar er is wel wat aan het schuiven. ‘Nature conservancy’ is een partnerschap aangegaan met de National Corn Growers’ Association. Ze willen dat in 2025 50% van de bedrijven aan ’soil health’ doen. Er wordt nu wel overal over gesproken – dat geeft hoop.
1uur .12 min. : Liu die een project in China leidde
Hij bestudeerde oude beschavingen waar de landbouw verloren ging. Het duidelijkste en grootste voorbeeld was het Löss Plateau in China . Daar stond de wieg van de Chinese beschaving. Nu is het een grote droge vallei zo groot als België, fundamenteel vernield, zelfs geiten konden en nauwelijks overleven. Hij werd gevraagd voor het herstel.
Hij dacht dat hij er zijn hele verdere leven voor nodig zou hebben. Maar het lukte veel eerder: 35.000 vierkante hectares zijn in 14 jaar weer groen geworden. Er werden wetenschappers uit de hele wereld bij het project betrokken, en de Wereldbank. Er werden zulke nauwkeurige kaarten gemaakt met behulp van de NASA zodat elk klein stroomgebiedje zijn eigen nummer kon krijgen en er nauwkeurig gepland kon worden. Er werden veel werkers ingesschakeld om terrassen te maken. Deel voor deel werd het land hersteld. Voor de bevolking heef het grote gevolgen gehad. Analfabete boeren konden weer wat verdienen en hun kinderen naar de top universiteiten sturen. Zo kunnen we ook wereldwijd het paradijs terugkrijgen.
Onze planeet pulseert van het leven. We moeten het herstellende vermogen van de aarde zelf inschakelen.
- voor Alan Savory zie ook bericht op deze site uit 2014
TOEPASBAAR VOOR NEDERLAND?
Verwoestijning is in Nederland niet echt een probleem, behalve in sommige gebieden in het oosten en in de bollenvelden.
In de praktijk valt het niet mee om het organische stof-gehalte in de bodem op te krikken. (Het aandeel organische stof wordt gehanteerd als indicatie voor het koolstof-gehalte. In Nederland heeft 75% van alle bouwland percelen een OS-gehalte hoger dan 3,2% volgens de NMI-database. Voor graslanden ligt het OS-gehalte zelfs substantieel hoger.) Om het organische stofgehalte met 1% te verhogen moet je voor de meeste bouwplannen rekening houden met een periode van vijf tot 10 jaar, als het al niet langer duurt. De snelste manier om veel organische stof op te bouwen is het verbouwen van gras.
(Bovenstaande gegevens uit ‘Akkerwijzer’. )
‘ Je moet toch minstens een keer in de paar jaar ploegen om behoorlijke oogsten te halen van graan, aardappelen, bieten etc.’, aldus een akkerbouwer. En dan lig je meteen weer op achterstand w.b. de verbetering van je bodem. Het gaat echt heel langzaam. En ‘niet spuiten’ scheelt een derde in je gras-opbrengst (voor voor de koeien), en ook van andere gewassen vermindert het je oogst . Dit kunnen we ons niet veroorloven met de huidige prijzen op de wereldmarkt!’
W.b. de melkveehouderij: Onze koeien die gefokt zijn op veel melk geven zijn niet meer geschikt om dag en nacht en zomer en winter buiten te staan. En ‘hoogstens drie dagen op hetzelfde perceel’ zou ook nog een probleem zijn. ( De helft van de melkveehouders had in 2016 30 of meer hectare in bezit. Ongeveer 5% had meer dan 75 ha. in eigendom, volgens Boerenbusiness.)
Dus omschakelen naar ‘regeneratieve'(= herstellende) landbouw zal hier een probleem zijn. Streven naar 25% bio-landbouw zoals de EU commissie nastreeft zou al een mooi begin zijn, maar dan wel tegen kostendekkende prijzen, en dan moeten wel de EU handelsregels veranderen. ( Bijv. een ‘carbon border tax’ op klimaat-onvriendelijke producten uit het buitenland).
Samenvatting van film en bovenstaande opmerkingen door Greet Goverde, secr.van Platform Aarde Boer Consument