NAV-voorzitter Teun de Jong, Frans Timmermans, Niek Koning, Louise Fresco, en Michiel Bussink die hun mening ventileerden over de hoge graanprijzen en de honger in de wereld. Voedselgigant Glencore spreekt van ‘een gouden kans’ voor het bedrijf.
Frans Timmermans – Niek Koning
Niek Koning vatte Timmemans’ stuk in de NRC van 9 augustus aldus samen in de Volkskrant van 15 augustus: ‘PvdA-kamerlid Frans Timmermans werpt zich op als de kampioen van ’s werelds armen die lijden onder de stijgende voedselprijzen. In bewogen bewoordingen schetst hij de narigheid waartoe de prijsstijgingen leiden. Hij klaagt de speculanten aan. En hij wijst beschuldigend naar de PVV en de VVD omdat zij het mes willen zetten in ontwikkelingssamenwerking die de voedselproductie in arme landen bevordert.’
Niek Koning gaat verder: ‘Maar Timmermans gaat met geen woord in op zijn eigen rol. Toch hebben hij en zijn mede-sociaal-democraten kilo’s boter op hun hoofd. Ze hebben enthousiast meegewerkt aan de ‘liberalisering’ van het westerse landbouwbeleid. Daardoor zijn de buffervoorraden van graan e.d. afgebouwd, zodat misoogsten meteen tot sterke prijsstijgingen leiden.’ Verder hekelt Koning de afschaffing van steun aan de boerenprijzen, steun voor de de EPA’s, (ontwikkelingslanden moesten hun invoerheffingen voor Europese producten verlagen), etc., allemaal tot stand gekomen met steun van de PVDA. (Reacties op het internet wezen er wel op dat het beleid tot stand kwam onder door rechts gedomineerde kabinetten, en dat Koning dáár zijn pijlen op had moeten richten.)
Heel deskundig schetst Koning de geschiedenis die tot deze ontwikkeling geleid heeft: ‘Zeventig jaar geleden stelde John Keynes al voor de mondiale voedselprijzen te stabiliseren. Zijn blauwdruk voor de naoorlogse wereldorde omvatte … een internationaal stelsel van buffervoorraden. Het GATT-verdrag (1947) bood dan ook ruimte voor stabiliserende goederenovereenkomsten. Het stond landen ook toe om hun landbouw beschermen, maar alléén als ze hun productie beheersten om de wereldmarkt niet te verstoren. Maar de westerse agro-industrie verzette zich met hand en tand. Ze wilde wél bescherming, maar géén beperking van haar productie en géén maatregelen om de prijzen van ingevoerde tropische handelsgewassen te steunen. Onder druk van deze lobby hebben de rijke landen het GATT-verdrag stelselmatig gefrustreerd……
Is er een weg terug? Jazeker! Creëer een mondiaal stelsel van publieke buffervoorraden. Gebruik dat om de wereldlandbouwprijzen te stabiliseren binnen een bandbreedte die laag genoeg is om voedsel bereikbaar te houden voor de armen, maar hoog genoeg om voldoende investeringen mogelijk te maken. Beheers internationaal de productie als de buffervoorraden overstromen. Geef voorrang aan voedsel boven bio-brandstoffen als de voorraden dreigen op te raken. Sta arme landen toe hun boeren te beschermen. Compenseer arme consumenten voor de kortetermijngevolgen daarvan door infrastructurele werkgelegenheidsprojecten te co-financieren. Dat is een zinniger vorm van ontwikkelingshulp dan wat we de afgelopen jaren gezien hebben. En realiseer milieudoelen in ontwikkelde landen door verplichte minimumnormen; gebruik toeslagen alleen om boeren te betalen voor echte publieke diensten. Als de sociaal-democraten hierop inzetten kunnen ze zich revancheren voor hun dwalingen.’ Voor het volledige artikel zie De PVDA heeft kilo’s boter op het hoofd
NAV-voorman Teun de Jong, in een open brief naar aanleiding van de recente graanprijsstijgingen:
De graanprijzen hoog? Dat is maar hoe je het bekijkt. De zogenaamd hoge graanprijs van 26 eurocent dekt dus maar net de kosten. De graanprijs van 26 cent nu is voor akkerbouwers dus niet hoog maar het is in feite een faire prijs willen akkerbouwers over een reeks van jaren gemiddeld op het kostendekkende niveau van 24 eurocent uit kunnen komen. De huidige graanprijs is zelfs verre van toereikend om de diepe dalen van de graanprijs ( 10 tot 14 eurocent) in de afgelopen tien jaar goed te maken.’ Dat neemt niet weg dat deze prijzen leiden tot honger in de wereld. De Jong: ‘Zowel uit morele overwegingen als uit het oogpunt van rust in de wereld, zou de wereldgemeenschap verantwoordelijkheid moeten voelen voor voldoende voedsel voor alle wereldburgers. ……De afgelopen jaren is onder invloed van liberaliseringsgoeroes het voedselbeleid in de wereld overgelaten aan de anonieme markt. De EU heeft zich mee laten sleuren in deze gedachte die ook sterk in de WTO leefde en deels nog leeft. De oude doelstelling van voedselzekerheid is feitelijk losgelaten door de EU. Het kwetsbare marktevenwicht en een sterke volatiliteit (=wisselende prijzen) op de graanmarkt zijn het gevolg. Door het spileffect van graan in Nederland en Europa heeft dit ook effect op de prijzen van andere gewassen.
De NAV meent dat de praktijk van de laatste jaren bewijst dat het voedselbeleid in de wereld niet overgelaten mag worden aan de markt, maar dat werelddelen of staten de mogelijkheid moeten hebben op passende wijze de voedselzekerheid veilig te stellen. Dit wordt ook wel voedselsoevereiniteit genoemd. In de praktijk zou dit voor Europa betekenen dat we het keurslijf van de WTO van ons afschudden en dat we in de EU via eigentijdse vormen van marktordening twee doelen nastreven. Namelijk voedselzekerheid en redelijk stabiele prijzen voor consumenten en faire, kostendekkende prijzen voor telers. Daarin past een bodem in de markt van 18 eurocent per kg voor tarwe. Lage prijzen in het vorige decennium veroorzaken de huidige krapte. En daarnaast strategische voorraadvorming voor bijvoorbeeld drie maanden, regulerende invoerheffingen, het bevorderen van eiwit van Europese akkers (hogere zelfvoorzieningsgraad) en het flexibel bijmengen (in geval van graanoverschotten met lage prijzen) van graan in biobrandstof. Zie hier de ingrediënten voor een beter EU-landbouwbeleid zonder bedrijfstoeslagen. Met deze zekerheden kunnen boeren in productie blijven investeren en daarmee de basisvoedselvoorziening waarborgen. Voor de volledigen brief zie NAV Open brief over graanprijzen 21 aug.
Louise Fresco – Michiel Bussink
Louise Fresco veegt en passant in de NRC even de biologische landbouw van tafel: ‘Als je met biologische landbouw het wereldvoedselprobleem wil oplossen heb je zes keer zoveel landbouwgrond nodig als nu.’ Michiel Bussink, in zijn vaste rubriek in ‘Down to Earth,’ het blad van Milieudefensie (31 augustus 2012, p. 41): ‘Wat een akelige nonsens van deze mevrouw de professor in duurzaamheid, grossier in bijbanen, met onterecht groen imago en dito plaats in de duurzame Top Honderd van Trouw……. Er is meer dan genoeg voedsel in de wereld om twaalf miljard mensen te voeden…..en honger heeft weinig te maken met de opbrengst per hectare. Die ligt in de biologische landbouw inderdaad soms lager, maar zeker geen zes keer. En in sommige gebieden, bijvoorbeeldten zuiden van de Sahara, blijken biologische landbouwmethoden juist wél een hogere opbrengst te hebben dan de giflandbouw. Waarom dan toch die demogogische praatjes van Fresco? Ze is toch een onafhankelijke wetenschapper? Dat is de vraag: kun je dat zijn als je tegelijkertijd commissaris bent bij de Rabobank, de motor achter de Nederlandse intensieve vee-industrie? Die, vanwege de enorme aanvoer van veevoer en afvoer van mest, verwoestend is voor de biodiversiteit, én een obstakel voor een eerlijke wereldvoedselvoorziening? U mag het zeggen. En u mag mij, vanwege deze ontmaskering van Louise Fresco best voordragen voor een plaatsje in de duurzame Top Honderd van Trouw….’
zie gouden kans voor de voedselhandel: Glencore, gigant in de grondstoffen-handel, spreekt van een gouden kans in de engelse krant the Independent van 23 augustust. Calpe van de FAO zegt: ‘Ondernemingen zoals Glencore spelen een spelletje dat hen enorme winst zal opleveren. De regels moeten veranderd worden, maar daar zijn ze overal hevig tegen aan het lobbyen. ‘