Het symposium vond plaats van 21-23 november j.l. op het FAO hoofdkwartier in Rome. Thema: “hoe kunnen we innovaties ‘vertalen’ naar gezinsbedrijven?” Daar kwam ook een waarschuwend geluid van Michel Pimbert ter sprake. Zijn stuk was getiteld: ‘De slag om de toekomst van de landbouw: wat u moet weten. Hij is lid van de UK Food Group en Professor of Agroecology and Food Politics in Coventry, UK.
Hij schrijft: De meeste mensen zijn het erover eens dat het huidige landbouwsysteem uit sociaal en milieu-oogpunt een mislukking is. De afname van de biodiversiteit en de stikstofvervuiling gaan te hard, en de klimaatverandering vereist onmiddellijk ingrijpen. Maar de voorgestelde veranderingen verschillen drastisch van elkaar. Grof gezegd: gaan we op de oude voet verder of veranderen we de status quo?
Een technologische toekomst
De mensen uit het bedrijfsleven en de financiële wereld willen zo dicht mogelijk bij de bestaande praktijk blijven maar wel nieuwe technologiën ontwikkelen. Dat noemt men wel de ‘ vierde industriële revolutie” (4IR). Het gaat om technologiën waardoor de grenzen tussen de fysieke, digitale en biologische domeinen vervagen. Het World Economic Forum steunt nu bijvoorbeeld zulke experimenten in 21 landen. Er worden nieuwe voedselsystemen ontworpen die gebaseerd zijn op “12 transformatieve technologiën”. In de wereld zoals zij die zich voorstellen zullen nieuwe biotechnologiën planten en dieren opnieuw ontwerpen. Precisielandbouw zal het gebruik van water en pesticiden optimaliseren, Wereldwijde voedselsystemen zullen vertrouwen op slimme robots, blockchain en het ‘internet der dingen’ om synthetische producten te maken voor op de persoon toegespitste voeding.
Zoals eerdere ‘groene revoluties’ worden deze pogingen aangestuurd door machtige landbouwbedrijven. Deze technologische vernieuwingen versterken de concentratie van politieke en economische macht in de handen van slechts weinigen, beveiligd door patenten. Zij hebben eigenlijk een steeds sterker monopolie op die bovengenoemde ’12 doorslaggevende veranderingen’, die steeds verder binnendringen in de biosfeer. Vliegende robots in plaats van bijen zullen de gewassen bevruchten en zullen de boer vervangen w.b. het klaarmaken van de bodem, het zaaien, wieden, bevruchten, gewasbescherming toepassen en oogsten….. Het wordt steeds meer een voedselsysteem zonder mensen. Maar in feite is het de continuering van de logica van kapitalistische kapitaalvermeerdering – daarom lijkt het een solide benadering, ondanks de grote risico’s. Het is onderdeel van de ‘financialisatie’ van het wereldwijde voedselsysteem. Dat is even riskant als de handel in financiële producten in de aanloop naar de voedselcrisis van 2008
Maar er is een alternatief
een alternatief: Onderzoek naar agro-ecologie toont aan dat dat kan bijdragen aan voedselsoevereiniteit, d.w.z.de democratisering van voedselsystemen. Bovendien wordt de bijdrage van agro-ecologie aan duurzame ontwikkeling nu ook algemeen erkend.
Agro-ecologische innovaties bevorderen kringlopen en verminderen externe inputs, vooral van fossiele brandstoffen. In feite imiteren ze de functionele diversiteit van natuurlijke ecosystemen. Bomen en struiken kunnen tussen of bij gewassen worden geteeld, of twee soorten gewassen worden in de buurt van elkaar geteeld. Door de grotere biodiversiteit is er minder behoefte aan gewasbescherming
……….. Dit is een bottom-up proces. Sociale bewegingen en onderzoekers geven prioriteit aan innovaties die de controle van burgers en de voedselsoevereiniteit doen toenemen en de macht verdelen,. Dat is een contrast met de 4IR technologiëne. (= technologiën van de 4e industriële revolutie).
Democratisch debat
Gaat men tijden set FAO symposium ook bespreken hoe het democratisch debat verloopt? Iedereen zou mee moeten kunnen praten over ons voedsel. Burgerrechtspraak, en in de gemeenschap georganiseerde participatieve processen zouden de prioriteiten moeten vastleggen w.b. voedsel- en landbouw innovaties.
De keuze is aan ons….. Tot zover (ingekort) Michel Pimbert in ’the conversation’.
Terug naar het FAO Symposium
Op de FAO-website zijn alles sessies van die drie dagen in november nog te bekijken en beluisteren. Directeur-generaal van de FAO (Food and Agriculture Organisation) Graziano Da Silva vatte het symposium samen:
Boeren van gezinsbedrijven (Family Farmers) hebben te lijden van de klimaatverandering en vragen ons om oplossingen en om de mogelijkheden van innovaties voor hen te ontsluiten en nieuwe onderzoek in praktijk te brengen, met voldoende financiële steun. ‘Het gaat niet alleen om waterhuishouding, we willen nieuwe planten, nieuwe technieken’.
De eerste aanbeveling van dit symposium is|: plaats Family Farmers centraal in de innovaties. ….. Gelukkig was EU Commisssaris Mimica (internationale Samenwerking en Ontwikkeling) er ook een dag bij en zij stelde voor drie fondsen hiervoor op te richten, en daarbij de hulp in te roepen van de private sector. Die hebben we erbij nodig; zij zijn vaak de enigen die een innovatieve benadering hebben’, aldus Gaziano da Silva. Ook is er een jeugdraad geopperd – ‘de jeugd vraagt om innovaties en zou meer betrokken moeten worden bij de FAO. Zij willen vooral banen.’ En binnen de FAO wordt een ‘unit for innovation’ opgericht.
Oplettendheid is geboden. Is dit werkelijk waar gezinsbedrijven om zitten te springen? Het doet denken aan het ‘innovatieprincipe’ dat sinds het voorzitterschap van Nederland van de EU gepusht wordt binnen de EU, als alternatief voor het ‘voorzorgsprincipe’ (‘bij gevaar niet oversteken’). Zie ’the innovation prinicple trap’ van Corporate Europe Observatory.