De agrarische vakbonden willen een verruiming van de mededingingswetgeving in de EU. Zoals bekend focust de Nederlandse mededingingsautoriteit eenzijdig op het consumentenvoordeel in plaats van toe te zien op eerlijke handel in de hele keten. ‘Boeren moeten afspraken kunnen maken om tot een gelijkwaardige positie in de keten te komen’, stelt NAV-voorzitter Teun de Jong op 18 maart in zijn inleiding op het vakbondensymposium over faire prijzen en mededinging. ‘De Mededingingsautoriteit straft samenwerking, niet alleen in Nederland, maar ook in andere landen. De angst voor de kartelwaakhond belemmert en ontmoedigt krachtenbundeling. Prijs-, kwaliteits en volumeafspraken tussen boeren, tuinders en vissers worden nu bestraft. Zij zijn geen partij voor de oligopolie van 5 grote Europese verkoopcombinaties.’ De duimschroeven worden steeds weer aangedraaid, zoals onlangs weer bleek: na de commotie van vorig jaar toen Albert Heijn dacht de inkoopprijzen straffeloos met 2 % te kunnen korten, valt nu Jumbo door de mand door er zelfs nog een schepje bovenop te doen met een 3% kortingsactie. En ook nu geldt dat boeren uiteindelijk de rekening gepresenteerd krijgen.
Nederlandse landbouwbelangenbehartigers werken nu gelukkig meer dan ooit te voren samen. De NAV en de andere vakbonden blijven hopen dat het Europese en het Nederlandse Parlement zich inzetten en zich in blijven zetten voor krachtige producentenorganisaties. De komende maanden zijn beslissend als Europees Parlement, Europese Commissie en de EU-landbouwministers onderhandelen over het toekomstig EU-landbouwbeleid.
Anna Gerbrandy, universitair hoofddocent internationaal en Europees recht aan de Universiteit Utrecht, op 18 maart: Het Europees Parlement wil verdergaande maatregelen om producenten meer marktmacht te geven dan de Europese Commissie. Het GLB zou in de toekomst duidelijkheid moeten geven over de bevoegdheden van producentenorganisaties, de grenzen van het mededingingsrecht en over steun voor productieverlaging, aldus Gerbrandy. De perspectieven zijn gunstig. Het Europese Parlement heeft aandacht voor het mededingingsrecht. Wanneer er op EU niveau ruimte is, zal de NMAa ook wel volgen, voorspelt Gerbrandy.
De lage aardappelopbrengst van vorig jaar en het koude voorjaar zullen leiden tot hogere prijzen, maar ‘bij hogere prijzen wordt de wereld groter’, aldus NAV-voorzitter Teun de Jong: er zal meer uit Zuid-europa worden geïmporteerd waar groeiomstandigheden momenteel goed zijn. Ook dit motiveert ons om door te gaan met pleidooien voor een markt met spelregels: managed trade. Maar soms lijkt het wel eens of we aan ‘een dood paard trekken’. Immers de suikermarkt geldt als laatste succesvolle voorbeeld van een markt met prijsregulering en volumecontrole. Juist hier wil EU-commissaris Ciolos onder druk van de suikerverwerkers het mes in zetten. Als de quotering wordt opgeheven komen er weer overschotten. Ciolos luistert teveel naar de verwerkers van de bieten, die weer in hun leunstoel achterover willen leunen met onze overschotten.‘