8 december j.l. kregen alle lidstaten een oordeel van de Europese Commissie, en aanbevelingen voor de nationale uitwerking van het GLB (het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid). Dit is een nieuwe zet in het Europese krachtenveld over het al of niet implementeren van de Green Deal, waarover de komende 3 maanden onderhandeld wordt door de EU raad, het EP en de Commissie, aldus Joost de Jong, 31 dec .j.l op Foodlog.
Foodlog gaf de volgende titel aan het artikel: ‘ Nederland krijgt oorvijg van Europese beleidsmakers op het gebied van landbouw’
De Jong is werkzaam geweest op het ministerie en bij landbouworganisaties en dus goed ingevoerd. Hij zette de aanbevelingen voor Nederland op een rijtje. Wij (Platform Aarde Boer Consument) zetten er kanttekeningen bij (DILEMMA’S)
Aanbevelingen door de Europese Commissie:
– Herverdeling van subsidies ( ‘inkomenssteun’) van grote naar kleinere bedrijven
Met ‘herverdeling’ raakt de Commissie een gevoelig punt, want dit ligt in de Nederlandse politieke verhoudingen erg moeilijk. Boerenkoepel LTO zal de laatste zijn om dat te bepleiten, want daarmee zou ze grote ruzie in eigen kring krijgen. Niettemin sluit de aanbeveling aan bij het rapport van de Algemene Rekenkamer van vorig jaar. Volgens dat rapport gaat de meeste inkomenssteun naar de grotere bedrijven die deze steun het minste hard nodig hebben. ( noot 6; Alg. Rekenkamer: Ruim een vijfde van de steun gaat naar boeren die daarmee nog steeds een inkomen onder het wettelijk minimumloon hebben. Tegelijkertijd komt meer dan een derde van de EU-steun terecht bij boeren met hogere inkomens (twee keer modaal of meer).De Europese Commissie voelt zich op dit punt gesteund door het Europees Parlement. Inkomenssteun zou – volgens de Commissie – gericht moeten zijn op boeren die praktijken laten zien die gunstig zijn voor milieu en klimaat . Dit sluit aan bij de lange termijnvisie die de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur vorig jaar heeft uitgebracht; ‘publiek geld voor publieke waarden’.
DILEMMA 1: De subsidie is nu tussen de €200 en 300 per ha. Als dat erg veel minder wordt (door korting op het EU budget, herverdeling, vergroening etc.) kan het zijn dat de boeren zeggen: ‘laat maar zitten, want dan zijn we ook vrij om ‘op volle kracht vooruit’ te gaan, zonder allerlei voorwaarden.’ Dan kunnen we de vergroening wel vergeten.
– Financiering
De Commissie vindt het gewenst dat Nederland geld beschikbaar stelt voor risicomanagement, bijvoorbeeld in geval van extreme weersomstandigheden. En Nederland zou nieuwe leningen kunnen verlenen om innovatieve en duurzame projecten te ondersteunen die banken momenteel niet willen financieren.
DILEMMA 2: welke boer zit te wachten op nieuwe schuldpapieren? Bovendien zijn de banken niet scheutig meer na nieuwe richtlijnen.
– Nederland voldoet niet aan Europese milieurichtlijnen
Pijnlijker voor Nederland zijn de aanbevelingen van de Commissie over het stikstofbeleid., aldus de Jong. (noot 1). Nederland moet volgens de Commissie de GLB gelden gebruiken om de stikstofemissies naar water en lucht terug te brengen . De uitspoeling van nutriënten is met 200 kg stikstof vier keer zo groot als het EU gemiddelde. Het Europees Parlement vindt dat er langs waterlopen 3 meter brede bufferstroken moeten komen om de uitspoeling van nutriënten naar sloten te verminderen. (zie een bericht op www.nav.nl voor een reactie hierop).
-Klimaat
De Commissie verwacht van Nederland dat GLB gelden gebruikt worden om emissies van broeikasgassen, zoals methaan en stikstofdioxide van de veehouderijsector en ook het kunstmestgebruik terug te dringen. Nederland heeft de hoogste emissies van broekasgassen per ha landbouwgrond, meer dan 4 keer het EU 27 gemiddelde. (noot 1)De opslagcapaciteit van CO2 in de bodem kan – volgens de Commissie – versterkt worden door herstel van de veenweidegebieden en wetlands. Dat kan door vormen van koolstoflandbouw (o.a. door minder kunstmestgebruik en minder of niet ploegen) en een verschuiving naar kringlooplandbouw. Ook een verschuiving naar andere veehouderijsystemen is gewenst.
DILEMMA 3: 4x zoveel stikstof uitstoot dan het EU gemiddelde…..4x zoveel broeikasgassen? Wij hebben navraag gedaan bij ‘Eurostat’ (Europees Bureau voor de Statistiek). Antwoord:
Het GNP (Gross nutrient balances, bruto product van voedingsstoffen) wordt uitgerekend n.a.v. een groot aantal voedingsstoffen-coëfficiënten die toegepast worden op een bepaalde nationale landbouw. Sommige landen hebben nog geen gedetailleerde coëfficiënten ontwikkeld en gebruiken standaard coëfficiënten, anderen wijken af van de gevraagde coëfficiënten, terwijl andere landen veel onderzoek gedaan hebben om ze nauwkeuriger te berekenen en heel gedetailleerde data aanleveren. Dat is de reden dat wij zeggen dat de gegevens van de verschillende landen onderling niet vergelijkbaar zijn. Wij spreken van een ‘systeem op drie niveau’s. Niveau 1 is het minst gedetailleerd, niveau 3 is het meest gedetailleerd….. Je zou kunnen zeggen dat de balansen van voedingsstoffen die Nederland aanlevert van heel hoge kwaliteit zijn, wat de gegevens betreft.
Nederland heeft een landbouw met een hele hoge input, zoals te zien is in andere gegevens, ( opname van mineralen, de grootste vee-dichtheid in de EU.) Daarom heeft Nederland een hoog GNB (bruto product van voedingsstoffen; de balans tussen input en output van nutriënten in de landbouwbodems.
Bovendien, De Jong: Dat de werkelijkheid op meerdere manieren bekeken kan worden, blijkt uit de voor het Nationaal Strategisch Plan opgestelde ‘concept-HoutskoolSWOT’ die de WUR heeft opgesteld voor het ministerie10. “Per eenheid product ( bijv. per kg. boerenkool) wordt in ons land op milieugebied relatief efficiënt geproduceerd. De belasting van grond- en oppervlaktewater met gewasbeschermingsmiddelen, stikstof en fosfaat is de afgelopen jaren stabiel tot afgenomen door een veelheid van (beleids)maatregelen”, aldus deze analyse. Er is dus nogal wat verschil tussen berekening van de uitstoot per ha. of berekening per kg product.
Dit titel die Foodlog gaf aan het artikel was dus onterecht.
– Biodiversiteit
De opvattingen van de Commissie sporen in grote lijnen met de richting van het in Nederland ingezette beleid, al verwacht de Commissie dat Nederland meer opschiet.
– Biologische landbouw
Het areaal van 3,2% biologische landbouw in Nederland ligt sterk onder het gemiddelde in Europa. In de Europese “From farm to Fork strategie” wordt gepleit voor een areaal van 25% voor biologische landbouw. Nederland zal hierover wel iets moeten opnemen in haar NSP, Nationaal Strategisch Plan.
-Pesticiden van Nederland wordt verwacht dat het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen sterk teruggebracht wordt. Dit is afgezwakt door zowel het Europees Parlement als de Landbouwministers.
DILEMMA 4: Slechts 4% van de consumenten is bereid meer te betalen voor de bio-producten. Dit is wel het grootste dilemma: hoe kunnen we duurzaam etc. produceren als de consument het niet koopt? Hier zou een verlaging van de BTW op bio-producten uitkomst kunnen bieden. En hulp bij de omschakeling (zie de uitzending van Zembla 20.30 uur op 28 jan: boeren die om willen schakelenkrijgen van de banken geen lening. (N.b.: Met de verscherpte regelgeving voor banken zou het wel eens vrijwel onmogelijk kunnen worden om leningen te krijgen, biologisch of niet, omdat het rendement inde landbouw te laag is.) Zie ook onder ‘conclusies’.
Bovendien: uit allerlei buitenlanden mogen NIET-duurzame (goedkopere) producten geïmporteerd, en vooral de Nederlander kiest op prijs. De zwaar bespoten soja uit Brazilië kán vervangen worden door Europese eiwitteelten, olie kán hier geproduceerd worden i.p.v. op Indonesische oliepalmplantages waarvoor bossen gekapt worden. Maar dan moet er wel een ‘Carbon Border Tax’ ingesteld worden, en gauw ook. Dat is de ‘core business’ van Platform ABC: graag handelsverdragen met (flexibele) regulering van de im- en export van landbouwgewassen en met duurzaamheidseisen, i.p.v. de huidige verdragen waarin de race naar de laagste prijzen op de wereldmarkt leidend is.
– De Jong: Interessant zijn recente opvattingen die de Verenigde Staten in WTO verband hebben ingebracht. Die vinden dat er sprake is van ongerechtvaardigde staatssteun als lidstaten geen heffingen introduceren voor milieueffecten1. Als dit internationaal op de agenda gaat komen, kan er heel andere benadering van landbouw-milieuproblemen gaan plaatsvinden.
– Verder pleit de Commissie ervoor jongeren en vooral vrouwen te stimuleren om een landbouwbedrijf te beginnen, en voor innovatie en digitalisering van het kennissysteem.
Tenslotte merkt Joost de Jong op: Dat extensivering van de Nederlandse landbouw niet goedkoop is, blijkt wel uit de prijzen die momenteel betaald worden voor stikstof rechten. Bij het Velpse landgoed Biljoen kreeg een vertrekkend veehouder € 1 miljoen betaald voor zijn productierechten. Stikstofrechten zijn een productiemiddel geworden. Op twitter wijst oud-directeur Nol Verdaasdonk van de Brabantse Milieufederatie erop dat veehouders met de stikstofrechten op die manier 7 miljard Euro aan vermogen hebben geïncasseerd12. De wijze waarop vervuilingsrechten (voor zowel stikstof als fosfaat) in Nederland uitgedeeld zijn staat haaks op het principe van ‘de vervuiler betaalt’’.
Het nieuwe Nationaal Strategisch Plan zal een verantwoordelijkheid worden van het nieuwe kabinet.
De komende vier maanden stoeien de Europese Raad, Het Europees Parlement en de Europese Commissie verder in de zogeheten trilogen over de definitieve verordeningen. Het Europees Parlement en de landbouwraad (EU landbouw ministers) zijn vooralsnog niet enthousiast over de voorgestelde Green Deal, aldus de Jong, tot ongenoegen van Frans Timmermans en groene parlementsleden en organisaties.
CONCLUSIE van Platform ABC:
De boeren zijn heus ook wel gevoelig voor klimaat-overwegingen (zie het artikel over ‘Kiss the Ground’ op de website van Platform ABC). Zij zijn in principe wel bereid om veranderingen in te zetten. Maar: om hen een stabiel inkomen te garanderen moet daar wel wat tegenover staan:
Voor de binnenlandse markt: een lager BTW tarief voor groenten en fruit, en überhaupt een groter aandeel in ‘de keten’. Als 25% biologisch’ de uitkomst wordt: compensatie tijdens de omschakeling; vergoeding van de kosten van het SKAL keurmerk, omschakelpremies (uit het Wopke-Wiebes fonds?). Maar dat geldt ook voor de omschakelaars naar ‘natuurinclusief’: onder de streep moeten de inkomens minstens gelijk blijven. Eigenlijk zitten de boeren niet te wachten op die subsidies maar willen ze kostendekkende prijzen. En de boeren die groene diensten aan de samenleving leveren, kunnen hier ook kostendekkend voor vergoed worden.
In de EU: beginnen met een ‘Carbon Border Tax’ voor soja en olie, zodat de Europese eiwitteelt en olieproductie een kans krijgen, en deze maatregelen z.s.m. uitbreiden naar een handelsbeleid gestoeld op duurzaamheid en een flexibele regulering van de landbouw-handel. i.p.v. op de race naar de laagste prijzen. Dus hogere EU-importheffingen om enerzijds de oneerlijke concurrentie met producten die niet aan EU eisen te voorkomen, en anderzijds weer zo veel mogelijk zelfvoorzienend te worden. Europa is een grote markt en kan wereldwijd gezien toonaangevend zijn door een koerswijziging in het landbouwbeleid. Blijkbaar heeft de V.S. ook ambities in die richting.
………………………………………………………………………………
Noten:
- Rapport Algemene Rekenkamer: Aanzienlijk deel inkomenssteun EU naar Nederlandse boeren met 2 keer modaal of meer | Nieuwsbericht | Algemene Rekenkamer
10. Concept-Houtskool SWOT: Concept Houtskoolschets-SWOT voor het Nationaal Strategisch GLB-Plan 2021-2027 | Tweede Kamer der Staten-Generaal
12. Tweet Nol Verdaasdonk op Twitter: “En dan te bedenken dat die rechten om niet aan de sector zijn gegeven, en dan nu terug kopen??? Te gek voor woorden. Met de fosfaatrechten die vrij verhandelbaar moesten zijn van VVD, CDA en kornuiten hetzelfde laken en pak. Een cadeautje van ruim 7 miljard euro.” / Twitter
p.s. Een uitstekende presentatie over de huidige verschillen tussen het EP, de Landbouwraad en de Commissie bij de huidige onderhandelingen is te vinden op: https://www.youtube.com/watch? v=TI5DwWNgvwA