Evaluatie (eisen van) boerenprotesten – EU-Mercosur – de noodzaak van hervorming van WTO en GLB

Op 1 februari kwamen boerenorganisaties vanuit heel Europa samen in Brussel om te protesteren bij het Europees Parlement. Daarnaast spreiden de boerenprotesten zich als een olievlek uit over heel Europa.
Het hangt erg af van het land en het medium, welke boodschap daarbij de boventoon voerde. Ook al omdat niet elke boerenorganisatie met dezelfde eisen naar buiten komt.

Lagere milieueisen of hogere prijzen?
In de Nederlandse media overheerste vooral de oproep tot lagere milieueisen en tegen de hoge administratieve lasten. Vooral de milieumaatregelen binnen de Green Deal moeten het daarbij ontgelden. Zie bijvoorbeeld de uitzending van bij 1 Vandaag op 1 februari. In dezelfde uitzending lichtte Jeroen Candel (Wageningen Universiteit) toe dat die milieumaatregelen al grotendeels zijn uitgekleed. Hij adviseerde de boeren vooral te helpen de klimaat- en biodiversiteitsdoelen wel te halen.
Renaat Devreese een Belgische biologische boer ging niet protesteren en waarschuwt dat boeren door de agribusiness voor hun karretje worden gespannen.

Stop EU-Mercosur en eerlijke prijzen
Slechts zelden werd in de Nederlandse analyses genoemd dat de huidige prijzen te laag zijn en dat boeren te maken hebben met oneerlijke concurrentie door vrijhandelsverdragen als EU-Mercosur.
Al was dit wel de boodschap de volgende Europese boerenorganisaties waar Platform ABC mee samenwerkt: Tijs Boelens van Boerenforum in België, het Franse Confédération Paysanne en European Coordination Via Campesina. Zij stonden ook op het plein in Brussel en kregen gelukkig wel media-aandacht in o.a. België en Frankrijk.
Tom Kucharz van het Spaanse Ecologistas en Acción maakte een goede analyse van vrijhandelsverdragen, waarin hij juist de gezamenlijke strijd van boeren en milieuorganisaties benadrukt. Platform ABC werkt met hem en andere organisaties samen binnen the European Trade Justice Coalition. Hier een gezamenlijk persbericht van ETJC.
Het wordt zeer spannend of de onderhandelingen over het EU-Mercosur vrijhandelsverdrag de komende maand worden afgerond. De Franse president Macron is openlijk tegen, Duitsland is hartstochtelijk voorstander.

De noodzaak voor hervorming van het achterliggende WTO-regels en GLB
Helemaal niet ging in de media over het achterliggende WTO- en GLB-beleid, waardoor kostendekkende prijzen binnen onder andere melk en suiker zijn vervangen door lage en onstabiele prijzen deels gecompenseerd door eerst gekoppelde inkomenssubsidies en sinds 2014 generieke hectaresubidies. Daarbij werd de melkquotering afgeschaft in 2015 en de suikerquotering in 2017. Met deze lage en onstabiele prijzen wordt het boeren inderdaad steeds moeilijker gemaakt om aan stijgende milieueisen te voldoen.
Gelukkig lukte het om oud-Platform ABC-lid Jacques van Nederpelt om zijn opinie hierover in de Volkskrant geplaatst te krijgen. Hij zegt dat pas als de door de WTO opgelegde liberalisering wordt teruggedraaid, er een economisch gezonde en duurzame landbouwsector kan opbloeien.
Daarnaast deed de Landbouwcoalitie voor Rechtvaardige Handel in december 2023 een oproep aan de Tweede Kamer om o.a. naast marktbescherming, flexibele EU productiebeheersing en minimum prijzen weer in te voeren binnen de gehele akkerbouw en veehouderij. Eind januari hielden zij gesprekken met verschillende Tweede Kamerfracties.

Tenslotte wees ook NRC-journalist Caroline Gruyters op de noodzaak van een snelle hervorming van het Europese landbouwbeleid in haar column van 2 februari: “Resultaat: de agrilobby heeft de politiek bij de strot en drijft kiezers in de armen van radicaalrechts. De kleine boer heeft het nakijken. Het Europese landbouwbeleid moet op de schop, en wel nu.”