Herman Verbeek overleden; inspirator voor een andere landbouw

Op vrijdag 1 februari 2013 stierf Herman Verbeek (1936-2013), de Nederlandse priester en voormalig Europarlementariër voor GroenLinks. ‘Hij was een baanbrekend pleitbezorger voor een duurzame landbouw, die rekening houdt met de belangen van boeren, dieren en milieu. Hij was kritisch over de kerk als instituut en tegelijk een baken voor mensen die de kerk een ander gezicht wilden geven,  de oecumenische basisbeweging. Herman Verbeek: wegwijzer voor velen, pastor voor velen, vriend door dik en dun voor velen’, aldus is te lezen op de website van stichting Verbeekfonds.

In ‘Verbeek, de nieuwe Marx uit het hoge Noorden’?’  in De Wereld-Morgen schrijft Luc  van Krunkelsven o.a.: Hij was voor vele boeren in Nederland en Vlaanderen de ‘boerenpastoor’, maar dat deed hem juist het agro-industrieel comVan de website plex frontaal aanvallen.

In een briefje aan een van de leden van WERVEL (vvoo verantwoorde en eelkjke landbouw, Vlaanderen)  schreef Verbeek o.m. “dat de analyse van het, nu wereldwijd heersende kapitalisme, met alle scherpte moet worden voortgezet”. “Meer dan ooit moet het ‘kapitalisme’ heten. (…) “Geld maken is het eerste en alles overheersende doel. Voorzieningen, producten, diensten voor mensen, hun behoeften, zijn daartoe gereduceerd tot middel. Drie slachtoffers zijn er: arbeid, armen en aarde, de 3 a’s”.
Hij heeft het ook nog over zijn boek ‘Economie als wereldoorlog‘ dat hij in 1990 schreef. En over de weerklank die dat boek toen kreeg, zoals in het NRC-Handelsblad, onder de kop: ‘De nieuwe Marx, een agitator uit het Hoge Noorden’.

Herman Verbeek onder één noemer vangen, is niet te doen. Hij was katholiek priester, maar wel vlijmscherp voor het instituut dat kerk heet. Hij hanteerde kritisch de marxistische analyse, maar kwam in serieus conflict met hen die een dogmatisch marxisme voorstonden/staan. Hij was voor vele boeren in Nederland en Vlaanderen de ‘boerenpastoor’, maar dat deed hem juist het agro-industrieel complex frontaal aanvallen. In zijn analyse was hij dan ook meedogenloos voor de gangbare boerenbonden van deze wereld, verstrikt als ze zijn in het wereldwijde agro-industriële, kapitalistische landbouwmodel.

Herman Verbeek was van inborst vooral monnik met een scherpe pen en met een meeslepend redevoeringstalent.
Zelf leerde ik Herman Verbeek juni 1984 kennen, daags na zijn verkiezing in het Europees Parlement. Hij zou daar 10 jaar zetelen en zich op de landbouwproblematiek werpen, maar hij hield vooral ook veel contact met de boerenbasis, met de milieubeweging, Noord-Zuidorganisaties, etc.

In de beginjaren van Wervel organiseerden we diverse tournees langs boeren in Vlaanderen. Het fenomeen ‘Verbeek’ trok volle zalen met honderden boeren en boerinnen, van Limburg tot West-Vlaanderen. Terwijl hij in Nederland de meest geïnterviewde Europarlementariër was, hebben zowel radio, TV als geschreven pers ook hier deze agrarische stoorzender dikwijls benaderd.
In de loop der jaren verschenen nog tal van boeken van zijn hand, zowel geëngageerd spirituele als politieke werken: ‘Moet Marx?‘, ‘Boeren Belang‘, ‘Economie als wereldoorlog‘, ‘Groen logboek‘, ‘Tegen de tijdsgeest‘, ‘De man op de ster‘, ‘Boerenzangen‘, ‘Getijden‘, ‘Liedboek van de ziel‘, ‘Liedboek van aarde‘, etc. 
De laatste weken van zijn leven, terwijl de kanker toesloeg, schreef hij uiteindelijk zijn autobiografie: ‘Toen daalde de duif. Herinneringen‘. Het boek werd op de begrafenis aangeboden.

Boer en boerin inspireren

De rol van deze begenadigde spreker en schrijver in het landbouwdebat van de jaren tachtig en negentig van vorige eeuw is moeilijk in te schatten. Hij stond mee aan de wieg van het Nederlandse ‘Kritisch Landbouwberaad’ (dat helaas ten onder ging) en hij was bepalend bij de geboorte van Wervel.
Tegelijkertijd is er het vele verborgen, structureel-politieke werk. Zo zorgde hij, begin jaren negentig met de groene fractie in het Europese Parlement, dat er op Europees niveau regelgeving kwam i.v.m. biologische landbouw. Hij wist tezelfdertijd tijdens de honderden debatavonden duizenden boeren en consumenten te inspireren voor een ander landbouwbeleid en een andere landbouwpraktijk.

Herman, je gedachten in boek en gedicht blijven in ons en bewegen ons.
Dank.

Luc Vankrunkelsven