De supermarktketens Albert Heijn uit Nederland en Delhaize uit België zijn gefuseerd en nu heeft de combinatie zijn grote leveranciers een brief gestuurd, dat men vanwege het schaalvoordeel de inkoopprijzen wil verlagen. En dat met terugwerkende kracht tot 1 januari dit jaar. Boeren en tuinders weten dat de voedselverwerkende industrie deze prijsverlagingen aan hun leveranciers (de boeren en tuinders) gaat doorberekenen.
Voedselketen niet in balans
De verschillende schakels in de voedselketen zijn niet gelijkwaardig. De duizenden en voor sommige producten zelfs miljoenen aanbieders leveren hun producten aan slechts een handjevol grote en sterke inkooporganisaties. Daardoor heeft de primaire producent al een zwakke positie en door de geregeld voorkomende overproductie voor diverse producten wordt die positie nog zwakker. Volgens de NAV is primaire producenten de ruimte geven voor productiebeheersing de enige mogelijkheid om hier echt verandering in te brengen.
Nationale en internationale politiek
De politici in Nederland en de EU hebben zo langzamerhand wel oog voor de zwakke positie van boeren en voor de gevolgen daarvan. Voorlopig durven ze het probleem nog niet fundamenteel aan te pakken en boeren in het beleid en de wetgeving de ruimte te geven voor productiebeheersing. De oplossing wordt gezocht in een vrijwillige gedragscode voor eerlijke handel. Hier heeft de NAV twee bedenkingen tegen:
1. De fundamentele oorzaak van de zwakke positie van boeren is het gebrek aan mogelijkheden voor productiebeheersing. De Gedragscode kan alleen de scherpe kantjes wegnemen, maar doet niets aan het niveau van de markt.
2. Ervaringen in het Verenigd Koninkrijk hebben al lang laten zien dat een vrijwillig systeem niet gaat werken. Daarvoor is een wettelijke basis nodig en een onafhankelijke autoriteit die op de wetgeving toeziet. De NAV noemt dit de APM (Autoriteit PRODUCENT en markt, i.t.t. de ACM, Autoriteit CONSUMENT en markt, die we nu hebben, en die alleen de (laagste prijzen voor) de consument centraal stelt). Hierover is in het ledenblad van de NAV al regelmatig geschreven
Integratiebonus Ahold Delhaize?
Ahold Delhaize stelt de grote leveranciers een integratiebonus in het vooruitzicht. Die bonus betekent in de praktijk een prijskorting vanwege de te verwachten schaalvoordelen voor de leveranciers.Dus zou hier de term ’integratiemalus‘ beter passen. Wanneer de voorgenomen prijskorting van Ahold Delhaize zo wordt uitgevoerd als dit nu in de media wordt voorgesteld, is dit een schoolvoorbeeld van oneerlijke handel. Een eenzijdige aanpassing van afspraken en ook nog met terugwerkende kracht! Uiteindelijk zijn de boeren en tuinders de dupe omdat zij onderaan de keten deze korting aan niemand meer kunnen doorberekenen en ook al geen voordeel hebben van de schaalvergroting van de inkooporganisatie. De NAV heeft met een ingezonden brief in de Volkskrant gereageerd op een artikel in de Volkskrant hierover. Deze brief heeft veel bijval geoogst, ook bij consumenten. Ook heeft het geleid tot een interview met Keimpe van der Heide in Trouw (25/8/16).vrijhandel, vloek of zegen?
Conclusie
Het is mogelijk dat door het rumoer dat er inmiddels rond de integratiemalus van Ahold Delhaize is ontstaan men op zijn schreden terugkeert en het voor de boeren in dit geval met een sisser afloopt. Maar dit geval maakt wel heel erg duidelijk dat voor een Gedragscode Eerlijke Handel zelfregulering niet gaat werken. Jaco Geurts (CDA) pleit daarom in de Tweede Kamer voor een ‘Voedselscheidsrechter’ en bedoelt daarmee hetzelfde als de NAV met de APM (Autoriteit Producent en Markt).
Welke naam je er aan geeft, maakt niet uit. Het is voor de NAV wel duidelijk dat er een meer dwingend systeem met een onafhankelijke autoriteit moet komen!
Uit het september nummer van ‘Genoeg is Beter’, ledenblad van de Nederlandse Akkerbouw Vakbond.