Vanwege de huidige nadruk op ‘modern’ onderwijs en ’technologische’ vernieuwingen is veel traditionele kennis verloren gegaan, die juist in de huidige tijd met onbestendiger weer heel nuttig kan zijn. Dat bewijzen de 24 ‘yapuchiris’ (traditionele ‘voorbeeld’ boeren) in het district Challa, 3500-4600 m boven zeeniveau, waar een zeer arme bevolking last heeft van meer hagel en vorst, regen en sterke wind, en plantziektes.
yapuchiris
De yapuchiris hebben eerst op hun eigen land geëxperimenteerd. Ze passen traditionele kennis zowel als moderne inzichten toe, bijvoorbeeld agro-ecologische werkwijzen zoals intercropping en het gebruik van biologische bestrijdingsmiddelen. Ze doen onderzoekjes, studeren en wisselen kennis uit met anderen. Dan bieden ze zich aan als vrijwilliger of worden door hun gemeenschap gevraagd om die kennis te verspreiden. Dat gaat via een ‘Yapuchiri tent’ op markten maar ook via posters, radioprogramma’s etc. Ze gaan ook in op vragen en zorgen van boeren.
methodes en resultaten
Een team onderzoekers van de San Simon Universiteit in Bolivia en van de AGRECOL stichting heeft hun werk onderzocht. Het blijkt dat voor ‘risk management’ voor 57% van de adviezen uit traditionele kennis wordt geput, 20 % is aan instituten te danken, en de rest van de nieuwe inzichten aan kennisuitwisseling tussen boeren onderling of eigen experimenten. De agronomische maatregelen betreffen bijvoorbeeld verhoogde bedden, verhoogde vruchtbaarheid door bemesten en opnieuw ploegen, agro-ecologische maatregelen voor water en bodembehoud, biologische methodes tegen ziektes en onkruid, en zaad- en knol selectie. Zaad wordt gedesinfecteerd met een speciaal soort mest of een mengsel wilde plantenzaden, kalk en zwavel. Ook wordt het weer beter geobserveerd. De aardappeloogst in Challa ging omhoog van 8 naar 13 ton per hectare, terwijl de yapuchiris zelf wel 21 ton produceerden.
Wensen en belemmeringen
Ten eerste zijn er natuurlijk ‘menselijke’ belemmeringen zoals modern individualisme, om niet te spreken van egoïsme. En de invloed van moderne culturele en onderwijskundige denkbeelden is tegenstrijdig aann de ‘yapuchiri’ ontwikkelingen. Ook zijn er economische belemmeringen: en er zijn maar 24 yapuchiris op de 1850 boeren verspreid over 27 gemeentes. Het zou mooi zijn als elk dorp zijn eigen ‘yapuchiri’ had en als die een vergoeding zouden krijgen voor de reiskosten en voor de tijd dat ze niet op hun eigen bedrijf kunnen werken. Daarom is aan de lokale overheden om steun gevraagd en de lokale onderwijsinstellingen is gevraagd deze kennis te verspreiden – allebei nog zonder veel resultaat.
Deze manier van ‘farmer to farmer’ verspreiding van kennis is de beste manier om klimaatbestendig te worden en risico’s te kunnen tackelen, en verdient dus meer steun.
Bron: ‘Farming Matters’, juni 2014, zie voor het volledige engelstalige artikel www.agrilutures.org