Kan Nederland zich met ‘korte ketens’ voeden?
Hier een artikel van Wageningen UR over het programma stedelijke footprint , waarmee men het grondoppervlak kan berekenen dat nodig is om een bepaalde gemeente te voeden. In het openingsscherm tik je het aantal bewoners in, druk op Enter, en er verschijnen drie kolommen in beeld: een kolom met de benodigde plantaardige voeding, een kolom met dierlijke producten en een kolom met de plantaardige producten die je nodig hebt om al die dieren te voeden. Daaronder staat in een taartdiagram het oppervlak dat je voor die productie nodig hebt.
Natuurlijk is er in bijna alle gevallen binnen de gemeentegrenzen niet genoeg grond. Maar in Nederland is zonder water, bebouwing etc. nog altijd ruim 3 miljoen hectare grond. Volgens het CBS is ruim 2 miljoen hectare daarvan agrarisch gebied. Dus er gloort weer hoop. (red.: Het platteland is in Nederland altijd best dichtbij, een cirkel van 40 km zal in veel gevallen volstaan om een gemeente te voeden.) ‘Het idee voor dit rekenmodel kwam door de vele vragen uit het Stedennetwerk Stadslandbouw’, vertelt ruraal socioloog Esther Veen. Het model becijfert dat je voor het voeden van een gemiddelde omnivoor bijna drie keer zoveel grond nodig hebt voor het verbouwen van veevoer, als voor het verbouwen van de plantaardige voeding.
Een paar jaar geleden is door het LEI (Landbouw economisch Instituut) al uitgerekend wat het voor Nederland zou betekenen als we zelfvoorzienend zouden worden w.b. ons basisvoedsel (koffie, wijn etc. niet meegerekend). Zij brachten het rapport uit Nederland zelfvoorzienend, LEI (volledige titel: ‘Nationale en intenationale duurzaamheidsapsecten van de voedselproductie in Nederland’. ) Er werd ook berekend wat het voor het milieu in andere landen (Brazilië bijvoorbeeld) zou betekenen als ons beleid gewijzigd wordt. Er is inmiddels ook een nieuw rapport van Agriterra over ongeveer deze materie.
Een van de conclusies voor Nederland: Als de importen en exporten van voedsel en veevoer zouden wegvallen, zou de voedselproductie in Nederland moeten worden herordend. De mate waarin dat dient te gebeuren, hangt af van de samenstelling van het dieet voor de Nederlandse inwoners, maar er is in elk geval genoeg grond, zelfs als we evenveel vlees blijven eten als nu. Het wegvallen van de export van voedsel zou naar schatting leiden tot een afname van het inkomen van het Nederlandse agrocomplex met een derde en een vermindering van de werkgelegenheid met zo’n 135.000 AJE. Dat komt overeen met ruim 1,5% van het bruto nationaal inkomen in Nederland en zo’n 2% van de Nederlandse werkgelegenheid. (red.: het is wel duidelijk dat een’ geïntegreerde’ of zelfs agro-ecologische werkwijze waar we omwille van de bodem en de biodiversiteit naar zouden moeten streven juist meer werkgelegenheid vereist. Dat berekent het rapport niet. In Amerika is uitgerekend dat er dan in plaats van de huidige 2 miljoen Amerikaanse boeren 40 miljoen – grotendeels ‘nieuwe’ – boeren zouden moeten komen! Kan dat? Ja, zie Cuba. Daar gingen toen de olietoevoer uit Rusland na 1989 stagneerde veel nieuwelingen in de landbouw aan de slag en de productie daalde. Maar na een paar jaar steeg de productie – met minder of geen kunstmest en minder vrachtwagens – boven het nivo van voor 89.) nivo. )
In april 2013 kwam een nieuwe studie van het LEI uit: ‘Voedselvoorziening in Nederland onder buitengewone crisisomstandigheden’. (90 pag, Kamphuis e.a.,even googlen en downloaden) Daarin staat dat we makkelijk 17 miljoen mensen kunnen voeden maar dat dan wel het menu verandert: seizoensgroenten (prima toch?), geen buitenlandse vruchten, wel kip maar minder ander vlees vanwege het voer, etc. De voedselvoorziening kan dan volgens het rapport nog prima aan de marktwerking worden overgelaten. Uit het rapport: Om 17 mln. Nederlanders in een autarkiesituatie te voeden is volgens de berekeningen 50-90% van het Nederlandse landbouwareaal nodig. De resterende grond blijft in het model braak liggen. In werkelijkheid zal dit areaal waarschijnlijk wel worden benut voor de voortbrenging van producten als aanvulling op het autarkiemenu uit het model………. De ervaring leert dat mensen – als bepaalde producten schaars of niet-voorradig zijn – erg inventief zijn en die producten zelf gaan maken of op zoek gaan naar alternatieven. Verwacht mag worden dat er in een autarkiesituatie allerlei huisindustrietjes en thuisbrouwerijen ontstaan, dat veel particulieren een moestuin gaan aanleggen, huisdieren zoals konijnen voor de slacht worden gehouden en zelf gaan vissen, en dat er meer op wild zal worden gejaagd. Als stadsbewoners hun krachten bundelen, kan stadslandbouw – zoals tijdens de voedselcrisis in Cuba in de jaren negentig – ook een alternatief zijn om bepaalde gewenste landbouwproducten voort te brengen…… (red: in het rapport gaat men ervan uit dat zulke ontwikkelingen in een crisissituatie ontstaan. We zouden ook politiek kunnen kiezen voor verandering maar de trend is juist naar meer vrije markt en dus meer grootschaligheid, zie elders op deze site. )
==============================================================
Contact met overheden
Hier een samenvatting (2 pag.) van een onderzoek naar nut of noodzaak van Food Policy Councils in 40 Amerikaanse steden. In een aantal Nederlandse gemeentes is inmiddels voedselbeleid van de grond gekomen, al dan niet vorm gegeven in een ‘Voedselstrategie’ bijv. gerelateerd aan gezondheidszorg en/of klimaatbeleid. Het gevaar daarbij is dat je verzandt in bestuurlijke processen.
Wij zijn ervoor om op de eerste plaatste focussen op ‘lokaal’, duurzaam, en ‘bottom-up’. Wat zijn de belemmeringen waar men tegenaan loopt? En, voor degenen die willen verkopen: Hoe kan de afzet verbeterd worden? ( zie www.voedselanders.nl)
Soms heb je daar de gemeente of provincie bij nodig. Even googlen om te zien of jouw gemeente ook een voedselstrategie heeft.
Inmiddels (2020) staat de ‘omgevingsvisie’ op stapel, zowel in gemeentes als in provincies, en ook landelijk. Een omgevingsvisie gaat allerlei losse regelingen (zoals bouw- en woningtoezicht) vervangen, is de bedoeling. . Zorg dat je plannen/wensen daar ook in komen. Als de omgevingsvisie n je gemeente/provincie al klaar is: hij moet regelmatig ge-update worden dat is wettelijk verplicht. Dan kun je ook ‘inspringen’.
==================================================