In dit boek vertelt Riky Schut-Hakvoort (mede-oprichtster van Platform ABC) hoe ze opgroeide in de Achterhoek, in de landbouw/huishoudvoorlichting werkte, en met haar man een gemengd bedrijf (vooral varkensbedrijf) runde in Noord-Limburg, waar ze ook een gezin met vier kinderen grootbrachten. Het is een kroniek van de ontwikkelingen in de landbouw van de jaren 70 tot nu toe., en het is vooral op de eerste plaats een interessant verslag van hoe een boerendochter zich ontwikkelde tot een vasthoudend bepleiter van sociale rechten voor echtgenotes van boeren envan andere strijdpunten op het gebied van emancipatie en rechtvaardigheid. Deels is het ook een familiekroniek (in het begin passeren nogal veel familieleden de revue).
Er wordt een warm portret geschilderd van de grote boerenfamilies in de Achterhoek waarin Jan en Riky opgroeiden. Men leeft er zuinig en sober, maar de deur staat altijd open, ook voor onderduikers in de oorlog. Riky prijst zich gelukkig dat ze ‘door mag leren’: na de mulo gaat ze naar het verre Posterholt in Limburg voor de opleiding tot huishoudlerares, een opleiding gerund door nonnen. Het is geen onverdeeld genoegen want daarvoor moet ze op kostschool: het lijkt wel of het leven dan 4 jaar stilstaat. Ze geeft eerst les en wordt daarna huishoudelijk consulente (voorlichting voor boerinnen over de nieuwe ontwikkelingen in de landbouw en het huishouden. )
Haar toekomstige man Jan is pionier bij de rijksdienst voor de IJsselmeerpolders: zwaar werk om die polders aan te leggen, maar je maakt daardoor later wel kans op een eigen boerderij in de polders. Ze trouwen en gaan in Biddinghuizen wonen, waar de eerste twee kinderen geboren worden. Maar die droom over een boerderij in de polders komt niet uit: de regels voor toelating worden veranderd en Jan valt er net buiten. Na een zoektocht vinden ze een pachtbedrijf in Lottum, Noord-Limburg, en we maken de weerwaardigheden mee van de start van het boerenbedrijf, tot en met de vreselijke tijd van de varkenspest en daarna de afbouw van het boerenbedrijf; de gebouwen kwamen als zovele andere boerenbedrijven leeg te staan.
Al gauw klinkt in Riky’s verslag de kritische blik door op het landelijk landbouwbeleid maar ook op een ‘kleiner’ terrein: de starheid op de plaatselijke school en in de kerk. Op die gebieden je eigen koers varen en kiezen voor een volgend dorp of stadje is lastig en pijnlijk in een dorpsgemeenschap. Kiezen voor een eigen koers in de landbouw- en vrouwenorganisaties speelt zich wat verder van huis af maar is ook lastig door de verdeeldheid in boerenkringen. Ze komt via het Steunpunt Landelijke Boerinnen Belangen in contact met groepen die pleiten voor productiebeheersing in de landbouw, een omslag in het denken over landbouw dat hen aanspreekt. ‘Nog meer productie voor lagere prijzen, ten koste van het boereninkomen, het milieu en de derde wereld is niet zo vanzelfsprekend als de boerenvoormannen doen voorkomen’. Braks kondigt in 1984 plotseling productiebeperking aan (varkensrechten). Dankzij de vooruitziende blik van Jan hebben ze genoeg grond om de mest zelf kwijt te kunnen. Een grondgebonden bedrijf dus, toen al.
Riky raakt betrokken bij de progressieve boeren en boerinnen van de Nederlandse Akkerbouw Vakbond met de leuze ‘Genoeg is Beter’, en ook bij Pax Christi en bij de emancipatiestrijd, tot en met een werkgroep voor inspraak voor vrouwen in het plaatselijke ruilverkavelingsplan, waarmee de mannen slechts schoorvoetend akkoord gaan. Maar als er weer eens een landbouwcrisis uitbreekt begin jaren 90 (van haar vader hoorde ze van de crisissen in 1900 en de jaren 30), trekt ze zich vooral de persoonlijke gevolgen voor de boeren en boerinnen aan, en legt ze samen met anderen ongevraagd in een rapport de psychosociale nood en armoede in boerengezinnen bloot. Ze richten een telefonische hulpdienst op, en later een initiatief om boerengezinnen een week per jaar vakantie te bezorgen. Boerenvoormannen ontkennen de crisis min of meer en spreken van ‘ondernemersrisico’. Pijnlijk is dat boerinnen onderling door hen uit elkaar worden gespeeld. Zijn ze trouw aan hun man en zijn bond, of aan hun eigen rechtvaardigheidsgevoel? ‘Ik hoop dat dit mijn dochters niet meer zal overkomen en dat onze vrouwenstrijd voldoende is geweest!’
Het Landelijk Boerinnen Beraad waarbinnen Riky tijdelijk een betaalde baan heeft brengt een stroom aan rapporten voort, en pleit o.a. voor sociale voorzieningen voor arbeidsongeschiktheid, ziekte en zwangerschapsverlof en andere logische (maar compleet nieuwe) regelingen voor de meewerkende vrouw. Zo pleiten ze voor een zelfstandige status voor de boerin in een maatschap of vennootschap. Ook op internationaal gebied zijn er contacten, zo was Riky bij de oprichting van ‘la Via Campesina’, in 1993 in Mons in België. Ondertussen gaat het werk op de boerderij en in het gezin door: de 4 kinderen groeien op, studeren en trouwen. Er was op de boerderij ook plaats voor een pleegkind, en later enkele malen voor vluchtelingen. Zo komt het kringetje rond van de gastvrije boerderijen in de Achterhoek naar een modern bedrijf in Noord Limburg in de 20e eeuw.
Een goed beeld van de veranderingen in een halve eeuw landbouw in Nederland, en van de emancipatie van boerinnen dankzij vrouwen zoals Riky Schut.
Lees zelf meer! Het boek isvoor 19,15 te koop bij boekscout
Door Greet Goverde
http://boekscout.nl/shop/_.aspx/De_kroniek_van_een_boerenleven?bookId=5860