Landbouw-plannen van de ‘stoplicht coalitie’ in Duitsland

Binnen betrekkelijk korte tijd is er in Duitsland een regering gevormd van drie partijen,  de ‘stoplicht coalitie’ van Groenen, roden (SPD) en ‘gelen’  (de liberale F). Cem Özdemir is nu minister van Landbouw.  Hij was voor de Groenen lid van de Duitse Bondsdag tussen 1994 en 2002 , en van het Europees Parlement tussen 2004 en 2009.  Wat kunnen we verwachten van onze grote buur?

Hannes Lorentzen van ARC2000 las er het coalitie-akkoord op na. Hier een samenvatting van zijn artikel

De Sociaal Democraten gaan binnenlands zaken, werkgelegenheid ,defensie, gezondheid, bouwen en ontwikkelingshulp doen. De Groenen buitenlandse zaken, economie en klimaat, milieu en consumentenbescherming ;  de Liberalen financiën, verkeer, digitalisering, rechten, onderzoek en onderwijs. Er is een  werkdocument van 177 bladzijdes , waarin veel mooie woorden en goede voornemens staan, maar ook enkele opmerkelijke stappen voor snelle actie.  

Een groene minister voor landbouw

Dat is  Cem Özdemir, eerder voorzitter van de Groene Partij , parlementslid, en lid van het Euopees Parlement. . Nieuw op het gebied van Landbouw, maar nieuwsgierig, en hij zal steun krijgen van de groene politici  op aanverwante terreinen.  De paragrafen over Landbouw en voedsel  in het werkdocument  behelzen flinke veranderingen  in de regels voor de dierhouderij, dierenwelzijn en gezondheid, verder streeft men naar minder bestrijdingsmiddelen (in 2023 wordt glyfosaat verboden) , steun voor biologische landbouw ( nu 10%, 30% in 2030) en meer ambitie op het terrein van biodiversiteit en klimaat.  Hier is de overeenkomst (in het duits)  te vinden.

Wordt het Duitse ‘Strategisch Plan’ aangepast?

Verbazend genoeg staat er maar een korte paragraaf in de hele overeenkomst over het GLB ( CAP; European Agricultural Policy ). Daarin staat dat de reguleringen op de korte termijn deels kunnen worden aangepast op het gebied van milieu- en klimaatbescherming en inkomenszekerheid;  dat er een herziening komt halverwege de periode van 7 jaar,  en dat er op de lange termijn (2007) een herziening komt w.b. het volgend GLB. Daarin zal ook uitgewerkt worden hoe directe betalingen vervangen kunnen worden door beloningen voor klimaat- en milieudiensten, ook met het boeren-inkomen in het vizier.  p. 44).

Misschien gaan ze het  het Strategisch Plan (Duitse invulling van de GLB-plannen) dat onder de conservatieve minister Julia Klöckner is opgesteld aanpassen  tijdens de onderhandelingen met de Europese Commissie over de Green Deal en de Farm to Fork Strategie, waarover in de eerste helft van 2022 gesproken wordt. Dat is wel wat de Commissie verwacht (zeker van een groene landbouw-minister).  

De frase ‘vervanging van rechtstreekse betalingen‘  komt van de ‘Commissie  voor de toekomst van de landbouw’ die door Merkel werd opgezet in 2019 tijdens een crisis in de landbouw. Die commissie consulteerde ook boerenorganisaties natuurorganisaties, dierenwelzijn- , consumenten,-  en milieuorganisaties , en kwam met een serie aanbevelingen die sindsdien gezien worden als een nieuw sociaal contract.

Voorstellen voor voedsel en landbouw in de overeenkomst.

De sectie in het coalitie-akkoord over de regels voor veehouderij diergezondheid en -welzijn is een stuk langer dan die over het GLB. Het was óók de kern van de aanbevelingen van bovengenoemde commissie. Extensiveren is het motto, tenminste in sommige regio’s . De veehouderij moet zich richten naar de beschikbaarheid van land en moet in harmonie zijn met de doelen w.b. klimaat, water en emissies (ammoniak, methaan). Boeren moeten gesteund worden op weg naar een klimaat-neutrale landbouw. Ook dierenwelzijn wordt aangepast, denk aan de bouw van stallen, dierentransport, gedecentraliseerde slachterijen, en labelling, d.w.z. vermelding van streek van herkomst in informatie-campagnes. Dat zou Europa-breed moeten worden ingevoerd. 

Maar wat de kosten betreft : deze transitie moet gedragen worden door de markt- deelnemers, die zouden de lopende kosten van de boerenbedrijven en de investeringen moeten dragen. Dat zal een van de moeilijkste twistpunten worden tussen de liberale Minister van Financiën – die tegen publieke steun en subsidies is – en de nieuwe Groene minister voor Landbouw en Voedsel.

Verdere punten in het coalitie-akkoord: 

  • de overgang naar biologische landbouw (30% in 2030 – het is nu 10%) en de vermindering van pesticiden in de gangbare landbouw. De landelijke (federale) bijdrage aan het Federale Programma voor Biologische Landbouw zal worden verhoogd en daar zal ook de hele waardeketen en onderzoek naar bio-landbouw bij betrokken worden.
  • m.b.t. plantenteelt-methodes en klimaatbestendige variëteiten neemt de coalitie geen duidelijke positie in.  Ze noemen wel de ontwikkeling van nieuwe soorten en transparantie, ook op het gebied van onderzoek.   (page 46)
  • W.b. digitalisatie: gratis toegang tot data die relevant zijn voor boeren. De Agricultural Data Space in Gaia-X, als basis voor een Europese data-infrastructuur zal verder ontwikkeld en gestandaardiseerd worden. Open source formats worden expliciet ondersteund.  (page 46)
  • voedselbeleid: betere regels voor openbare aanbesteding en in 2023 een beleid voor een gezonde voedselomgeving en lichaamsbeweging. Standaarden voor  catering met grotere percentages voor regionale en biologische producten, en meer regels tegen voedselverspilling en tegen reclame voor ongezond eten. Europa-brede invoering van Nutriscore.
  • eerlijke competitie: er komt antitrust supervisie en ze zullen fusies monitoren en bezien of verkoop onder de prijs kan worden voorkomen. ‘We zullen de melk-markt blijven monitoren en het aanbod evalueren.’ Hier  een link naar passages over o.a. carbon tax en, onder ‘economie’ over handelsverdragen. Men wjl intensief overleg met de VS over de promotie van handel en investeringen volgens hoge milieu- en sociale standaarden. De beslissing over het CETA verdrag wordt  uitgesteld tot na de zitting van een hof daarover, en w.b. het Mercosur-verdrag met landen uit Zuid Amerika: alleen als in de wet vastgelegde, vooraf  controleerbare bescherming van milieu- en sociale rechten en mensenrechten  gewaarborgd is. 
  • bodem en land: men steunt een nieuw ‘European soil Directive’, maar er is nog geen duidelijke strategie voor een koolstof-beleid of voor eiwit- teelten afgesproken. 
  • plattelandsontwikkeling en mogelijke herziening van de uitgaves daarvoor: het coalitie akkoord belooft extra uitgaves voor natuurbehoud en klimaat-maatregelen, en een ‘dynamische’toename van fondsen voor de ‘Duitse Länder’ programma’s, en meer aandacht voor infrastructuur.  Meer inbreng van burgers en zelfbestuur (met bijbehorende budgetten). De huidige programma’s worden niet met name genoemd. 

Is dit het groene licht voor de toekomst van landbouw en voedsel in Duitsland?

De landbouw vergroenen is een enorme uitdaging voor de nieuwe coalitie. Naarmate het optimistische maar nog tamelijk vage coalitie-akkoord wordt omgezet in wetten en belangrijke publieke en privé investeringen kunnen er allerlei ‘conflicts of interest’ opdoemen. De vleessector, misschien het meest geïndustrialiseerde landbouwcomplex van Europa, kan niet  in één nacht ontmanteld of opgebroken worden.  En een land dat aan veel van de wereldwijde behoeften aan chemische producten voor de landbouw voldoet zal regels moeten opstellen als het NIET de producten wil exporteren die Duitsland zelf ook niet wil gebruiken. 

Het coalitie-akkoord is eerder een richtlijn dan een programma. De Groenen hebben hoge verwachtingen geschapen bij hun kiezers en in de Duitse maatschappij. Er is een nieuw politiek momentum., en er kan een belangrijke stap gezet worden nu  de Groenen deze ministeries in handen hebben. Ze hebben de steun nodig van een maatschappij die voor verandering is; Europa zou  er wel bij varen. 

Met dank aan ARC2000. Foto door Stephan Röhl  CC BY-SA 2.0