50 jaar Transnational Institute
De afgelopen jaren werkt Platform Aarde Boer Consument nauw samen met Transnational Institute TNI, binnen eerst o.a. de Coalitie voor Eerlijke Handel en nu de Handel Anders!-coalitie.
Eind september vierde TNI het haar vijftig-jarig jubileum in Amsterdam.
Dat deed ze op 27 september middels een publieke bijeenkomst in Pakhuis de Zwijger met gerenomeerde sprekers als Jason Hickel, Jayati Ghosh, Jerome Roos, Aderonke Ige, Abir Kopty en muzikant Shishani. Ook blikte directeur Fiona Dove die avond terug op hun bewogen geschiedenis vanaf de Chileense coup in 1973. Hierover en over de toekomstige plannen werd ze ook geïnterviewd door het Parool en Jacobin.
Een stream van deze bijeenkomst is hier te zien: https://dezwijger.nl/programma/ignite
Boerenstrijd-workshop
Op zaterdag 27 september werd de Activist Conference day met workshops in Ru Pare in Amsterdam georganiseerd.
Onderdeel hiervan was de landbouwworkshop met als titel en thema: ‘Van boerenprotesten tot een emancipatorische toekomst op het platteland.
Zijn klimaatactie en landbouw onverenigbaar met elkaar?
Hoe pakken we klimaatactie aan en versterken we de familiale landbouw?
Hoe ondermijnen of vervangen we de industriële landbouw en bouwen we aan een alternatief dat duurzaam en voor iedereen toegankelijk is?’
Sprekers waren: Kali Akuno, medeoprichter en directeur van Cooperation Jackson (Mississippi VS), een opkomend netwerk van arbeiderscoöperaties en ondersteunende instituties. Ze streven naar economische democratie, autonome sociale mobilisatie, zwarte bevrijding, raciale rechtvaardigheid en land trust.
Leonardo van den Berg, medeoprichter Toekomstboeren (lid van La Via Campesina) en de Federatie van Agro-ecologische Boeren. Hij is ook actief binnen ECVC en LVC.
Myriam Vander Stichele, onderzoeker bij SOMO (Stiching Onderzoek Multinationale Ondernemingen).
Guus Geurts, coördinator van de Landbouwcoalitie voor Rechtvaardige Handel en actief voor Platform Aarde Boer Consument, Voedsel Anders NL en de Handel Anders!-coalitie.
Hoofdpunten (Analyse) op basis van Chatham rules (geen citaten):
– Zowel in de EU als de VS is er een groot budget voor landbouwsubsidies, die ook worden gebruikt om onder de kostprijs te exporteren. Deze subsidies leiden echter niet tot stabiele en leefbare inkomens voor gezinsbedrijven in de landbouw. Maar zorgen er wel voor dat de (multinationale) handel en verwerkende industrie onder de kostprijs kan inkopen.
– Er zijn een aantal grote multinationale bedrijven die de internationale handel in landbouwproducten beheersen, maar onzichtbaar zijn voor de meeste burgers. Dit zijn de zogenaamde ABCD-bedrijven: ADM, Bunge, Cargill en Louis Deyfrus. Zij hebben via hun lobby ook grote invloed gehad op het huidige landbouw- en WTO-handelsbeleid.
– Daarnaast hebben in Nederland de supermarkten veel macht. Zij streven vooral naar zoveel mogelijk winst voor de aandeelhouders, wat leidt tot zo laag mogelijke inkoopkosten, dus zo laag mogelijke prijzen aan boeren.
– European Coordination Via Campesina heeft meegedaan met de boerenprotesen in Brussel. Zij onderscheidde zich van grote boerenorganisaties, met een oproep tot eerlijke prijzen en voedselsoevereiniteit en tot een einde aan het EU-Mercosur handelsverdrag. De mainstream media in Nederland negeerden deze oproep en brachten vooral de eis tot lagere milieueisen door een aantal andere boerenorganisaties naar buiten. Een eis die ook werd gedeeld door rechtse en extreemrechtse politieke partijen. Zij zien milieubeleid als een gemakkelijke zondebok.
– De Europese Commissie verlaagde vervolgens wel de milieueisen, maar deed nog niets aan de systematische oorzaken van de lage prijzen, zoals het huidige Gemeenschappelijke Landbouwbeleid (GLB) en het blijven afsluiten van vrijhandelsverdragen als EU-Mercosur.
– De afgelopen decennia zijn de prijzen voor inputs als machines, kunstmest en bestrijdingsmiddelen gestegen, en werden er hogere eisen gesteld aan milieu en dierenwelzijn. Dit leidde tot een hogere kostprijs voor boeren, terwijl hun prijs – mede door GLB-hervormingen – steeds lagere en onstabieler werd. Men kan dan alleen overleven door schaalvergroting, mede gestimuleerd door de banken.
– Zowel in de EU als de VS is het een groot probleem dat de gemiddelde leeftijd van boeren erg oud is, mede omdat kinderen geen perspectief zien om het bedrijf van hun ouders op te volgen.
– Dat rechts zo’n grote invloed op het platteland in de VS kwam mede doordat zij in de jaren tachtig, de overhand kregen binnen de lokale radiostations. Ook onder zwarte gemeenschappen stijgt rechts in populariteit door het frame dat Latino-migranten ‘banen stelen’.
– De bewustwording binnen de (linkse) stedelijke bevolking over de problematiek op het platteland en binnen de landbouw is laag.
Alternatief: voedselsoevereiniteit binnen het GLB en handelsbeleid
– Om te komen tot een eerlijk inkomen aan boeren is er een hervorming van GLB en handelsbeleid nodig op basis van voedselsoevereiniteit, marktregulering en agro-ecologische transitie. De volgende maatregelen werden voorgesteld:
- Stop vrijhandelsakkoorden en geef de voorkeur aan lokale voedselproductie in plaats van import en export. Landen of regio’s mogen hun eigen voedselproductie beschermen.
- Behoud de strenge regulering ten aanzien van genetische manipulatie en handhaaf de boerenrechten tot zaden.
- Voer minimumprijzen, productiebeheersing en publieke voorraden in binnen het GLB.
- Dan kunnen de huidige generieke hectaresubsidies worden afgeschaft. Het vrijkomende budget kan worden gebruikt voor betere beloning aan boeren van groen-blauwe diensten aan de samenleving, de agro-ecologische transitie en stimulering van eiwit- en vezelgewassen.
- Verhoog importheffingen op producten die in de EU kunnen worden geproduceerd, zoals soja en dierlijke producten.
- Als er ook vleestaksen worden ingevoerd, kan de EU zoveel mogelijk zelfvoorzienend worden en wordt echte kringlooplandbouw gestimuleerd.
- Door genoemde marktbescherming kunnen de EU milieu- en dierenwelzijnseisen worden verhoogd en ecotaksen op fossiele brandstoffen en andere vervuilende stoffen, zonder dat boeren worden weggeconcurreerd. Deze kosten worden daardoor zoveel mogelijk geïnternaliseerd in de consumentenprijs, zodat alle voedsel in de winkels een stuk milieu- en diervriendelijker wordt.
- Verbetering van mededingingswetgeving, verhogen van sociale uitkeringen en het minimumloon zorgen ervoor dat de gehele bevolking toegang krijgt tot gezond, milieu- en diervriendelijk voedsel.
- De problematiek rond mijnbouw van kritische grondstoffen (Critical Raw Materials) uit het mondiale Zuiden (voor de energietransitie) is vergelijkbaar, met de import van veevoer en biobrandstoffen voor luxe consumptie in de EU.
Ook hier zou de EU veel meer zelfvoorzienend moeten worden, door drastische afname van de vraag (stimuleer openbaar vervoer in plaats massale overstap naar elektrische auto’s) en stimulering van een circulaire economie, mede door inzet van importheffingen.
Strategie
Het is nu zaak dit alternatief als mogelijke system change binnen links op de agenda te zetten. Het valt precies binnen hun kritiek op het neoliberale beleid van liberaliseren, privatiseren en dereguleren. Boeren- en maatschappelijke organisaties kunnen daarbij aansluiten bij La Via Campesina en bijvoorbeeld het Aziatische netwerk Focus on the Global South. Zij pleiten beide voor alternatieve multilaterale handelsregels in plaats van de huidige WTO-regels binnen de landbouw.
Zie: https://viacampesina.org/en/free-trade-agreements-failed-trade-agreements-an-alternative-is-now-urgent-and-necessary/
https://focusweb.org/statement-wto-is-unfit-for-purpose-in-an-era-of-multiple-crises-it-is-time-for-an-alternative-international-trade-framework-based-on-food-sovereignty/
Daarbij heeft ECVC in september gedetailleerde voorstellen voor de invoering van marktregulering binnen het GLB vanaf 2027 gepresenteerd.
– Samenwerking met vakbonden is noodzakelijk om de arbeidsomstandigheden van migranten in de landbouw en voedselvoorziening (tuinbouw, slachthuizen, distributiecentra) te verbeteren, en uitbuiting te voorkomen.