Ter gelegenheid van het voorzitterschap van Litouwen van de Europese Unie, van juli tot en met december 2013, waren alle voorzitters van de Kamercommissies van Landbouw in de EU-landen deze zomer uitgenodigd bij het Litouwse Parlement. Hanny van Geel sprak daar namens Via Campesina Europa in een panel met o.a. het hoofd van het EU-bureau DG Agri en de vicevoorzitter van de EU-landbouwcommissie. In haar toespraak en het daaropvolgende debat presenteerde de voormalige NAV-voorzitter de andere visie op landbouwbeleid.
Hanny: ‘Europa hoeft niet te zorgen voor het voedsel voor de groeiende wereldbevolking. Dat willen de boeren in andere continenten graag zelf doen. Als boeren de kosten van productie kunnen verdienen en hun markten niet overspoeld worden met goedkope importen, kunnen ze hun eigen bevolking voeden en producten waar een koopkrachtige vraag voor is verkopen.’
De Europese Commissie heeft echter een andere visie. Concurrentiekracht op de wereldmarkt, daar draait het volgens hen om. Daarom moeten grenzen open en moet men daar produceren waar het goedkoopste kan. Gevolgen: de zelfvoorzieningsgraad van regio’s daalt en voedsel reist (in onderdelen) de hele wereld over. wereldwijd en in Europa ontvolkt het platteland, grond wordt gekocht door grote (buitenlandse) investeerders, en de voormalige boeren zijn de arbeidsmigranten in rijkere landen.
Is dit wat we in Europa willen met landbouw en platteland en met onze natuurlijke bronnen als grond, water, zaden? Het is niet wat men in Litouwen wil. De Litouwse gastheer ondersteunde het betoog voor ‘het andere landbouwbeleid’ van Hanny van Geel van harte.
Kleinschalig
Litouwen is een land zo groot als Nederland met veel water en bos en daartussen grotere en kleinere landbouwbedrijven. Veel mensen, aan de rand van de stad en op het platteland eten ook uit eigen moestuin. Er is nog veel duurzame kleinschalige landbouw die de dorpen voorziet van voedsel en de plattelandsbevolking van inkomen. Nu begint Litouwen de hete adem van het neoliberale landbouwmodel te voelen. De eerste supermarkten verrijzen aan de randen van steden. Vanaf volgend jaar juni mag landbouwgrond ook gekocht worden door buitenlandse partijen, dat was een voorwaarde voor toetreden. Men vreest stijging van grondprijzen vanwege buitenlandse investeerders met grootschalige plannen. Litouwen zoekt naar mogelijkheden om de gezinsbedrijven gezond te houden en op het platteland leefbaarheid en werkgelegenheid te behouden om de uittocht van jongeren naar het buitenland te kunnen stoppen.
Tegen alle verwachtingen in
Hanny zag een parallel met de Litouwse strijd voor onafhankelijkheid. De parlementszaal waar de onafhankelijkheid is uitgeroepen is in de oude stijl gebleven om dat moment te eren. In een andere zaal hangt de indrukwekkende foto van de menselijke muur rond het parlementsgebouw van mensen die in 1994 met bussen uit het hele land waren gekomen om een cordon om het parlement te vormen. Ze hadden de Russische tanks tegenover zich, maar het Russische leger blies uiteindelijk de aftocht. Zo kun je doorgaan op de weg waar je in gelooft, omdat je je doel soms toch kan bereiken, tegen alle verwachtingen in. Zoals de NAV blijft werken aan een ander landbouwbeleid. Aldus Hanny van Geel, ‘Genoeg is beter’, ledenblad van de NAV (Nederlandse Akker bouw Vakbond), sept. 2013
