Op 22 april tijdens een slotbijeenkomst in Driebergen, presenteerde de Nationale Wetenschapsagenda (NWA) de uitkomsten van een 3-jarig onderzoek binnen het project ‘Transitie naar een duurzaam voedselsysteem’. Dit in opdracht van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).
Achtergrond
De transitie naar een duurzaam voedselsysteem is een grote maatschappelijke uitdaging. Op veel gebieden in de Nederlandse voedingssector valt nog veel winst te behalen. De Nationale Wetenschapsagenda stimuleerde samen met overheidspartijen kennisontwikkeling om deze transitie zo snel mogelijk te bereiken. Een belangrijk onderdeel hiervan is transdisciplinair onderzoek met maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven. Door middel van een transdisciplinair consortium werd onderzocht hoe de transitie naar een duurzaam voedselsysteem kan worden versneld, dat deed ze door onderzoek naar:
– De huidige staat van het voedselsysteem in Nederland
– Mogelijke toekomstige voedselsystemen
– Een regionale en nationale versnellingsagenda
Analyse van de onderzoeksuitkomsten
De onderzoeksresultaten werden gepubliceerd in het rapport (magazine) ‘Ingrediënten voor een groene toekomst – Het grote voedseldilemma’.
Enkele positieve punten:
* Overzichtelijke ijsbergmodellen van het voedselsysteem, bestaande uit:
– Zichtbare symptomen;
– Onzichtbare onderliggende praktijken, structuren en paradigma’s.
De gepubliceerde ‘ijsbergen’ geven het huidige en toekomstige voedselsysteem weer en de sturingsinstrumenten die benodigd zijn voor een versnelling van de voedseltransitie. Vooral de ijsberg van het huidige voedselsysteem geeft een adequaat beeld.
* De inter- en transdisciplinaire aanpak, al leidde dit ook tot praktische problemen (zie voor meer informatie de genoemde publicatie).
Enkele kritische kanttekeningen:
* Er is vrijwel alleen gekeken naar de Nederlandse, regionale en lokale context, waardoor er suboptimale maatregelen worden voorgesteld.
* De Europese en mondiale context ontbreekt vrijwel, en dus ook het belang van het huidige EU Gemeenschappelijke Landbouwbeleid gebaseerd op de vrijhandelsregels van de multilaterale WTO (Wereldhandelsorganisatie).
In de ogen van Platform ABC kan alleen drastische hervorming van dit beleid – op basis van voedselsoevereiniteit – ervoor zorgen dat boeren een stabiele eerlijke prijs krijgen voor een zo milieu- en diervriendelijk mogelijk product en een eerlijke beloning van groene diensten aan de samenleving.
Hiermee kan ook worden gezorgd voor meer EU-zelfvoorziening van b.v. plantaardig eiwit en een einde aan de dumping onder de kostprijs in het mondiale Zuiden. Hierdoor kunnen ook deze boeren hun land en markten terugkrijgen om hun bevolking te voeden. Tevens gaat er dan geen natuur meer verloren voor export naar de EU van luxe producten als veevoer, vlees en biobrandstoffen.
* Het is positief dat True Pricing als overheidsbeleid wordt voorgesteld. Inzichten in de verborgen milieu- en sociale kosten, en in het binnen de voedselketen (vrijwillig) meenemen hiervan in de prijs, zijn natuurlijk zinvol.
Maar échte True Pricing en dus internalisering van de milieu-, sociale en dierenwelzijnskosten in de consumentenprijs, kan pas plaatsvinden via genoemde hervorming van het GLB en handelsbeleid. Dan kan die internalisering ook gepaard gaan met eerlijke en stabiele prijzen aan alle EU boeren.
Meer informatie: Zie voor een uitgebreide behandeling van de voorgestelde maatregelen de brief van de Landbouwcoalitie voor Rechtvaardige Handel aan de Tweede Kamer (2023), en dit document voor een kortere versie.
In 2024 stuurde het kabinet een reactie op genoemde brief, waarop de Landbouwcoalitie voor Rechtvaardige Handel weer reageerde naar de Tweede Kamer.