De Nederlandse overheid werkt al tien jaar met Braziliaanse autoriteiten aan een ‘duurzaam’ infrastructuurproject dwars door de Amazone. Het project leidt tot ontbossing, landroof en gewapende conflicten. Het ministerie van Buitenlandse Zaken en de ambassade weten van de misstanden maar zien die voornamelijk als een reputatieprobleem, blijkt uit onderzoek van onderzoeksbureau Investico voor Trouw en De Groene Amsterdammer.
De Nederlandse overheid is betrokken bij de ‘Corredor Norte’, een groot infrastructuurproject bedoeld om soja uit midden-Brazilië snel naar zeehavens te transporteren. Uit meer dan tachtig documenten die Investico in handen kreeg dankzij een een beroep op de Wet Openbaarheid van Bestuur blijkt dat het ministerie van Buitenlandse Zaken zeer nauw betrokken is bij het project. Met subsidie ontwierpen Nederlandse bedrijven een web van havens, geasfalteerde wegen en spoorlijnen die de Amazone moeten gaan doorkruisen.
De Nederlandse ambassade in Brasilia organiseerde evenementen om te zorgen dat Nederlandse bedrijven opdrachten konden bemachtigen voor het project waar de Braziliaanse overheid 5 miljard euro voor uittrok, en waar tien tot twintig miljard aan private investeringen bovenop komen. In vrijwel alle beleidsstukken benadrukt het ministerie dat de projecten duurzaam moeten zijn. ‘Nederland wil de duurzame ontwikkeling van de Corredor waarborgen’, schreef ambassadeur Han Peters vorig jaar.
‘De samenwerking is heel productief’, zegt Marcelo Prado, directeur van het Braziliaanse agentschap voor wegtransport, de partij waar Nederland het nauwst mee samenwerkt. ‘We hebben doorlopend contact met de ambassade. Op een aantal projecten werken we echt één op één samen.’
Inmiddels zijn tien sojahavens gebouwd, wegen geasfalteerd, en staan drie spoorlijnen en tientallen havens gepland. Nederlandse bedrijven als Arcadis en Boskalis zijn al actief. Zo overzag Arcadis de bouw van een sojahaven die ligt op een plek waar bijna 200 families op illegale wijze werden uitgekocht. Zij kregen zo weinig compensatie dat veel van hen geen huis meer hebben.
De projecten jagen bovendien ontbossing aan. Nadat ontbossing jarenlang afnam, stijgt die weer sinds Brazilië in 2012 een nieuwe boswet kreeg. Vooral in gebieden rondom de havens en wegen verdwijnt het bos in rap tempo.
Eeuwenlang was de immense Amazone, met haar onbarmhartige klimaat en giftige planten en slangen, een praktisch ondoordringbaar gebied. Dat veranderde in de jaren zeventig, toen het militaire regime vier zandwegen dwars door het woud aanlegde. De dunbevolkte Amazone moest bezet worden met nieuwe industrie en nieuwe bewoners, om te voorkomen dat buurlanden het gebied zouden veroveren. Die vier wegen zijn naast de rivieren die van oudsher voor vervoer worden gebruikt nog steeds vrijwel de enige manier om het bos te bereiken. Maar snel gaat het niet. Tijdens het regenseizoen verandert het zand in modder waar je tot je knieën in wegzakt en waar vrachtwagens soms vastzitten. Soja-export was via deze wegen ondoenlijk.
Dat veranderde toen de bouw van de Corredor vijf jaar geleden van start ging: wegen worden geasfalteerd en bos wordt gekapt om plaats te maken voor sojahavens. Rivieren worden bevaarbaar gemaakt door rotspartijen (paaigronden voor vissen, waar vele vissers van leven))met dynamiet op te blazen, vaargeulen te baggeren en stuwdammen te bouwen. Er liggen plannen voor drie nieuwe spoorlijnen waarvoor honderden kilometers bos zal verdwijnen en inheemse gemeenschappen moeten wijken.
Nederlandse bedrijven zijn niet alleen bedreven in het uitbaggeren van rivieren en het aanleggen van havens, maar ook in het ‘bieden van vernieuwende oplossingen waarbij economisch succes hand in hand gaat met duurzaamheid’, vindt de Nederlandse overheid. ‘Brazilië is een uitgesproken geschikt land om een koppeling te leggen tussen maatschappelijke uitdagingen en economisch verdienvermogen (Global Challenges, Dutch Solutions)’, staat in het meerjarenplan van de ambassade. De vraag wat Nederland concreet doet aan duurzaamheid in de Corredor, blijft onbeantwoord. (O fschutterig beantwoord: ‘Als de wegen beter zijn kan het verkeer beter doorstromen’ , en: ‘We willen kolen gaan uitfaseren. Uit het oogpunt van duurzaamheid gaan we ons meer richten op biobased producten, waaronder soja’, zegt Hoolwerf. (red.: ?? Van website biobasedeconomy.nl: ‘Voor 1 kilo vlees is vijf kilo soja nodig. In de boon zit 35% eiwit. Ook is soja een belangrijke bron voor plantaardige olie. Het is de meest gebruikte olie’. Wat is hier circulair aan? Omdat meerdere elementen worden gebruikt, olie zowel als veevoer? Omdat de boon via het varken verwerkt wordt tot mest?)
Al tien jaar lang zet Nederland diplomatieke contacten en adviesrapporten in om te zorgen dat Nederlandse bedrijven actief betrokken kunnen raken bij de ontwikkeling van de Corredor. Vooral kwakkelende branches als scheepsbouw, ingenieursbureaus en waterbouw moeten van de buitenlandse opdrachten profiteren. Met subsidies schreven het havenbedrijf Rotterdam en de promo-organisatie voor de Amsterdamse haven strategische plannen voor de Braziliaanse binnenvaart. Bedrijven als TNO, Panteia en STC-Nestra maakten met subsidie een blueprint voor een netwerk van sojaroutes dwars door de Amazone. Die plannen werden met steun van de Nederlandse overheid door onder meer Havenbedrijf Rotterdam en TNO in een werkgroep met Braziliaanse partijen uitgewerkt. Boskalis loodst in twee Amazonehavens sojaschepen binnen, botenbouwers Damen Shipyards en het Nijmeegse bedrijf Alewijnse leverden sleepboten. Lokale bedrijven zorgen ervoor dat lokale bewoners langs de stranden en in de bossen voor een appel en een ei uitgekocht worden, waarna de grond ‘leeg’ aan bijvoorbeeld het havenbedrijf verkocht wordt. ‘Het havenbedrijf wil een schoon stuk grond, zonder bewoners of juridische procedures’, vertelde de directeur.
‘We bouwen een relatie op met buitenlandse havens om meer vracht naar Amsterdam te krijgen en om bedrijven in de Amsterdamse haven te helpen’, zegt Mark Hoolwerf, internationaal projectmanager van het havenbedrijf. Sojahandelaar Cargill heeft eigen fabrieken in Amsterdam en Rotterdam, de fabriek van concurrent ADM staat in de Europoort en Amaggi, het grootste sojabedrijf van Brazilië, heeft een handelsonderneming in Rotterdam.
Als de Nederlandse bijdrage duurzaamheid ten goede komt, geldt dat in ieder geval niet ten aanzien van ontbossing. De Braziliaanse hoogleraar ecologie Philip Fearnside dit jaar in een academisch artikel ‘Nieuwe wegen brengen ontbossing tot in het hart van de Amazone. Het beperken van infrastructuurprojecten is essentieel om ontbossing in toom te houden: zodra wegen zijn gebouwd, is de overheid vrijwel alle controle kwijt.’
De Amazone is volgens wetenschappers dicht bij het kantelpunt waarop extra ontbossing het ecosysteem onherstelbaar aantast. Als twintig procent van het Amazonewoud is gekapt zullen regen en bosbranden zo veranderen dat een deel van het bos savanne wordt, becijferden milieuwetenschappers vorige maand in Science. Op dit moment is zeventien procent van het bos verdwenen. ‘Extreme droogtes en overstromingen duiden aan dat het hele systeem nu al uit balans is’, melden de onderzoekers.
Tot zover tekst uit de artikelen van Investico en De Groene Amsterdammer. van april 2018.
Van de vlaamse MO website:
………Deze “duurzame” Hollandse ondernemers zijn regelmatig een paar stappen verwijderd van illegale ontbossing, dubieuze vergunningen of landroof. Het zijn de Braziliaanse bedrijven die de wet overtreden, maar de Nederlanders krijgen opdrachten voor projecten die er zonder die criminaliteit waarschijnlijk niet waren geweest…… De trend van mega-varkensstallen steekt vanuit Nederland onze grens over. Deze stallen met duizenden varkens zijn alleen maar mogelijk door massa’s overzeese soja. Willen we dit met zijn allen?
Per 1 januari is de nieuwe president Jair Messias Bolsonaro aan het bewindgekomen. Als ex-militair heeft hij heimwee naar de praktijken van de militaire dictatuur. De Braziliaanse Cerrado en het Amazonegebied dreigen met hem nóg sneller vernietigd te worden. De waterhuishouding in Zuid-Amerika en het klimaat wereldwijd worden door deze ontbossing en structuurwerken totaal ontregeld. Moet deze catastrofe en onze Europese betrokkenheid niet in Polen (Katowice) op tafel komen?
==================
Van de website nav.nl (Nederlandse Akkerbouw Vakbond), sept.2018:
De EU heeft in de Soy Declaration in 2017 de ambitie uitgesproken om zelfvoorzienend te worden in plantaardig eiwit. Hoe kan dat lukken als we (na het overleg tussen Trump en Jucker) goedkope soja uit de VS (moeten) halen? In de EU zijn we zeer voorzichtig met genetische modificatie en Roundup. De soja uit de VS is notabene gegarandeerd genetisch gemodificeerd en met Roundup bespoten. De NAV dringt er bij het Europese en Nederlandse Parlement op aan om voor deze gekkigheid een stokje te steken!…….
===================
Dit is al in de Tweede Kamer besproken maar een artikel in Trouw meldt: Minister Kaag ziet het probleem van de sojaroute door het regenwoud niet zo
Illustratie: Investigo, HH-18649056_Robin-Utrecht_Kleiner-