Al 80 van de 240 hectares aan Afrikaanse landbouwgrond is in buitenlandse handen. Volgens een rapport van FIAN, TNI en anderen is Europa sterk betrokken bij de aankoop van landbouwgrond en landbouw-infrastructuur. Rechtstreeks door Europese investeerders, maar ook door het Europese beleid dat leidt tot ‘land-grabs’.
44% van de investeerders is Europees, o.a. het Nederlandse APG, dat de administratie verzorgt en financiën beheert voor meer dan 30 pensioenfondsen in de publieke en private sector met circa 4,5 miljoen deelnemers enhet beheert zo’n 302 miljard euro pensioenvermogen (mei 2012). Samen met andere Europese investeerders koopt men grond aan waardoor bestaande economische, sociale en ecologische activiteiten worden ontwricht. De bedoeling van die aankopen is niet ontwikkeling van de lokale landbouw maar een hoge opbrengst of gewoon speculatie: even afwachten of er met winst verkocht kan worden.
Daarnaast leidt Europees beleid tot ‘landgrabs’:
Agro-brandstoffen: Vaak wordt de grond aangekochte grond bestemd voor agro-brandstoffen: palmolie,suikerriet, mais, jatropha. In 2009 heeft het europees parlement bepaald dat tegen 2-020 20% van de energie ‘milieuvriendelijk’moet zijn, het zog. Renewable Energy Directive (RED). Of dat wel geldt voor agro-brandstoffen wordt sterk betwist.
De ‘bilateral investment treaties’ (BITs) die lidstaten hebben getekend. Daar zitten bepalingen in waarmee investeerders schadeloos worden gesteld voor wetswijzigingen in het gastland, zoals instelling van een minimumloon. Als de investeerder zich daardoor oneerlijk behandeld voelt kan hij EU steun krijgen bij zijn protest. De nadruk ligt meer op de rechten dan op de plichten van investeerders in zulke verdragen. Zes EU landen horen bij de grootste FDI (Foreign Direct Investment Policy) investeerders in landbouw, wat sterk gestimuleerd wordt door dit EU beleid
Het Europees handelsbeleid: In 2001 nam de EU het ‘Everything But Arms’ (EBA) verdrag aan waarmee de minst ontwikkelde landen vrije toegang krijgen tot de Europese markt (behalve voor wapens). Een mooi streven. Maar het werkt vaak averechts. In Cambodia heeft Ly Yong Phat, een rijke Cambodiaanse zakenman, meer dan 60 000 hectares of land gekocht waarop hij suikerriet vooor de Europes markt produceert. Meer dan 400 gezinnen zijn van hun land gegooid, ook al hadden ze eigendomspapieren. DE EU weigert Cambodja op de vingers te tikken.
Het Europees landbouwbeleid (de CAP = Common Agriculotural Policy) heeft steeds meer grond nodig. Bijna 60% van het land dat gebruikt wordt de EU land- en bosbouw producten ligt in het buitenland. , een gebied zo groot als Duitsland. Dat is vooral bestemd voor veevoer: 75% van het veevoer komt uit het buitenland. De EU is na China de grootste importeerder van soja, waarvoor in Zuid Amerika 20 miljoen hectares aan monocultures grote sociale en cologische schade veroorzaakt. Landbouwsubsidies ( inkomenssteun) leiden tot nog meer landhonger, vooral nu de laatste landbouwhervormingen aansturen op nog meer concurrentie op de wereldmarkt.
EU grondbeleid – gebaseerd op de markt of op (mensen)rechten? In 2004 zijn mooie richtlijnen aangenomen maar er wordt heel weinig mee gedaan.
Landjepik binnen Europa:
In de afgelopen vijf jaar hebben West Europese bedrijven uit Groot Brittannieë, Zweden, Denemarken, Finland en Zwitserland land aangekocht in Oost Europa, vooral de vruchtbare ‘Zwarte Aaarde’ in Rusland en de Oekraïne. Vaak langs slinkse wegen: men begint met leasen, of neemt grote aandelen in plaatselijke holdings. De plaatselijke bevolking heeft weer het nakijken. (Noot van GG: in Hongarije, Roemenië, Bulagrije en Polen klaagt men over Nederlandse boeren die daar grote megafarms starten, vaak met subsidie voor ‘innovatie’, en in Bosnië zelfs met subsidie uit ontwikkelingsgeld. )
Voor meer info, en voor noten over de de herkomst van deze feiten, en voor aanbevelingen door Olivier de Schutter ( pleitbezorger namens de VN van het recht op voedsel), zie european_union_and_the_global_land_grab-a5.pdf, door Ashton