Eens te meer werd aangetoond dat een relatief kleine afname van de vraag zeer grote gevolgen heeft voor de prijsvorming. Deze effecten waren het eerst waarneembaar bij verse producten zoals groente en fruit. De gevolgen voor de Nederlandse zuivel waren niet direct zichtbaar in de uitbetaalde melkprijs, maar wel in de zuivelnoteringen en de spotmarkt. Die reageerden beide sterk negatief. En nu zien we ook dat DOC (Dutch Original Cheese, DRents-Overijsselse coöperatie) als eerste met een zeer sterke daling kwam, tot € 0,33.
Sommige belangenbehartigers in de landbouw eisten, als reactie hierop, direct financiële compensatie en het opkopen en opslaan van overschotten. De NMV heeft daar niet voor gepleit, om meerdere redenen. Als de door de EU toegezegde crisismaatregelen van € 125 miljoen alleen gebruikt worden voor alle Europese melk, dan betekent dat omgerekend voor iedere melkveehouder € 0,001 per liter compensatie. Dat helpt dus niet. Het opkopen en opslaan van overschotten helpt evenmin, want op het moment dat die weer op de markt komen bederft dit de prijs alsnog.
Het enige dat structureel helpt is: minder produceren, het aanbod aanpassen aan de vraag. Dit kan uitgevoerd worden door het uit de markt leasen van quotum. Dit is onderdeel van de flexibele marktregulering waar de EMB en NMV al jaren voor pleiten. Omdat we nu nog quotering hebben is dit relatief eenvoudig uit te voeren.
Hiervoor kwam steun uit Den Haag: staatssecretaris Dijksma heeft zich, op verzoek van meerdere Kamerfracties, in Brussel ingezet voor een regeling die agrarisch ondernemers de ruimte biedt om in gezamenlijk overleg producten van de markt te nemen. Het pleidooi van Dijksma en andere landbouwministers in de Landbouwraad heeft echter vooralsnog niet tot gevolg gehad dat de Europese Commissie (EC) de mededingingsregels heeft aangepast.
Wel kunnen we constateren dat de Russische boycot een heilzame werking kan hebben op de verouderde denkbeelden van politici over de zuivelmarkt en hoe deze zou moeten functioneren. Deze crisis is een ‘early warning’ voor de verdwijnen van de quotering en kan helpen om de neuzen de goede kant op te krijgen. Om na de instelling van het Melk Monitorings Instituut door de EC begin dit jaar, daar ook een vorm van flexibele marktregulering aan toe te voegen. Iedereen is dan beter af. Ook de Europese belastingbetaler.
Dirk-Jan Schoonman, voorzitter Nederlandse Melkveehouders Vakbond