Overal in Nederland zie je de nieuwgebouwde grote ligboxenstallen. Een stal voor 200 koeien is al niet eens ‘groot’ meer. De schaalsprongen die nu in Nederland gemaakt worden doen sterk denken aan wat er de afgelopen jaren in (bijna) buurland Denemarken gebeurde.
Een gemiddeld Deens bedrijf melkt tegenwoordig 140 koeien, maar is door snelle opschaling (grond en gebouwen) zeer zwaar gefinancierd. De gemiddelde schuld van Deense melkveebedrijven bedraagt ruim € 20.000 per koe, dat betekent alleen aan rentekosten circa 10 cent per liter. Als dan de melkprijs iets tegenvalt of de voer- en andere kosten (rente!) stijgen , komen deze bedrijven meteen in de problemen. Veel financieringen zijn ook nog eens aflossingsvrij afgesloten, zodat die kosten tot in de eeuwigheid op de bedrijfsresultaten blijven drukken en er bij bedrijfsbeëindiging niets is opgebouwd.
Door de aldaar dalende grondprijzen en de crisis hebben de banken de onderpandwaarde van grond en gebouwen gehalveerd. Daardoor is een groot deel van de Deense bedrijven insolvabel geworden. Deze bedrijven liggen dus aan het infuus van de bank. Laatste vroeg ik een bestuurslid van het Deense EMB-lid (LDM) of het kopte wat ‘de Boerderij’ schreef, dat 20% van de Deense boeren technisch failliet was. hij antwoordde dat 20% een onderschatting was. Volgens hem ligt het werkelijke percentage nog veel hoger.
Voor sommige Deense bedrijven is de situatie zo penibel dat ze in de problemen komen met de dagelijkse bedrijfsvoering. Als de loonwerker zekerheid wil en vooraf betaald wil worden om de derde snee gras binnen te halen, komt het voor dat de bank weigert geld voor te schieten. Met zo’n financieel ongezonde situatie kan niemand meer een kant op. Boeren raken zo de regie over hun eigen bedrijf, en hun leven, steeds verder kwijt.
Als je dit in ogenschouw neemt moet je je afvragen of snel opschalen wel datgene brengt wat ervan wordt verwacht. Laten we leren van de Deense ervaringen en niet in dezelfde valkuil stappen. Opschalen: wellicht, en met gezond verstand. Maar we mogen nooit de regie over ons bedrijf uit onze handen laten glippen. Wat de buurman doet is niet altijd goed.
Dirk-Jan Schoonman, voorzitter Nederlandse Melkveehouders Vakbond, in ‘de Koebont’ van september 2013