Wat kunnen provincies doen? ‘Korte ketens’ tussen consument en boer faciliteren? ‘Natuurinclusieve landbouw’? De aanleg van voedselbossen? Wij hebben deze drie aspecten op een rijtje gezet.
Provincies hebben wat geld te besteden: enerzijds Europees geld en daarnaast ‘provinciaal’ geld, bijvoorbeeld uit de verkoop van hun aandelen in elektriciteitsmaatschappijen. Sommige provincies stoppen het in de natuur, andere in de aanleg van nieuwe wegen. Wat het Europese geld betreft, dat zijn de zog. POP3 gelden: de 3e ronde van de Europese pot ‘Ontwikkeling van het Platteland’, dat is onderdeel van het GLB – Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. POP3 gelden moeten via boeren worden besteed, vaak is er 50% co-financiering door de provincie.
Kijk hieronder wat jouw provincie doet aan de bovengenoemde 3 onderwerpen : ‘korte ketens’, ‘natuurinclusieve landbouw’, ‘voedselbossen’; wie weet is er nog wat bij te sturen. En wie weet zijn er in andere provincies initiatieven genomen die het navolgen waard zijn.
Wij geven een beoordeling voor de rol die de provincie speelt:
– (weinig of niets); + (men doet er iets aan); ! (prima!)
Het zou mooi zijn als elke provincie minstens één ! had.
Als je het artikel te lang vindt dan vind je de info die hieronder staat ook in de bijgevoegde tabel (Ook makkelijk om te printen). Deze info is het resultaat van onderzoek (vnl. via het internet) van één persoon – we houden ons voor opmerkingen aanbevolen: mailto:info@aardeboerconsument.nl Dit alles was het onderwerp van een workshop op 4 oktober, toen ‘De Voedselkaravaan’ Nijmegen aandeed. Hier vind je het verslag van die workshop. Een power point presentatie is evt. te verkrijgen bij mailto:info@aardeboerconsument.nl
Nog enkele opmerkingen per categorie:
Een eervolle vermelding verdienen de provinciale Natuur- en Milieu Federaties, die de provincies o.a. stimuleren tot het ondertekenen van de Green Deal Voedselbossen, wat nog maar een paar provincies gedaan hebben.
Het opbouwen van een regionale voedselketen is een uitdaging. Goed en gezond voedsel produceren is veel werk en de distributie is lastig. Wat ook jammer is: Nederland had de optiee ‘korte ketens’ NIET aangevinkt als bestedingsmogelijkheid voor POP 3 gelden van de EU, in tegenstelling tot bijna alle andere landen. Dan wordt het duur voor de provincies, en het blijft dan ook meestal bij kleine projecten. Goed nieuws is dan weer dat onlangs de Taskforce Korte Ketens opgericht, (initiatief van een werkgroep van de Voedseltransitie Coalitie) , om initiatieven op landelijke schaal een zetje te geven, bijv. door samenwerking tussen de verschillende lokale projecten.
We aarzelden over het toevoegen van het criterium ‘natuurinclusieve landbouw’. Soms lijkt het nl. een net zo alomvattend begrip als ‘duurzaam’. Het is echter wat concreter toegespitst op ‘biodiversiteit’ ,
NOORD HOLLAND
| + natuurinclusieve landbouw | + korte ketens | ! voedselbossen |
+natuurinclusieve landbouw De provincie streeft ernaar dat in 2030 alle grondgebonden landbouw in de provincie bijdraagt aan behoud en versterken biodiversiteit, bodemvruchtbaarheid en water op en rond het bedrijf. Daarvoor stelt de provincie € 750.000 beschikbaar. Dit gaat naar kennis, netwerk, keteninnovatie en gebiedstrajecten
+ korte ketens; Op verzoek van de Provincie Noord-Holland organiseerde de NHMF in 2016 een bijeenkomst over een regionale voedselstrategie, en de rol van de overheid bij een transitie naar korte voedselketens. Daar kwam een advies uit voort. Geen gegevens over vervolg
! voedselbossen Noord-Hollanders krijgen met het programma ‘Groen Kapitaal’ maximaal € 5.000 van de provincie Noord-Holland om een natuurinitiatief op te zetten. De andere helft van het bedrag moeten ze via crowdfunding ophalen. Er staan al 10 voedselbossen op het kaartje van de NHMF, o.a. voedselbos de Oase, onlangs gerealiseerd (ook met crowdfunding, op 5 ha grond van de provincie
ZUID HOLLAND
| + natuurinclusieve landbouw | ! korte ketens | – voedselbossen |
+ natuurinclusieve landbouw: In 2016 bracht de provincie innovatie-agenda duurzame landbouw uit: 14 miljoen aan POP3 gelden voor verduurzaming van de landbouw. Doelen: versterking van kringlopen, regionale voedselketens, versterken van biodiversiteit.
! korte ketens Gestimuleerd door de provincie met bovenstaand plan werden de ‘zuid-Hollandse voedselfamilies’ opgericht. Zij geven zich tot 2020 de tijd. Een van hun proefballonnen is door de provincie overgenomen: de Provincie Zuid-Holland wil dat in 2030 80 % van het verse voedsel dat de inwoners nuttigen, daar ook is verbouwd. (Dus 80% via de ‘korte keten’! ) De ZLTO is erop aan het studeren.
– voedselbossen: Er is een voedselbos in Vlaardingen en er wordt er een aangelegd bij een camping – de campinggasten kunnen een fruitboom kopen voor consumptie in de toekomst! Maar hiervoor is niet of nauwelijks provinciale steun.
ZEELAND
| + natuurinclusieve landbouw | + korte ketens | – voedselbossen |
+ natuurinclusieve landbouw In 2017 hebben PS de Natuurvisie vastgesteld, met daarin o.a. de voorbereiding van een POP-project ten gunste van biodiversiteit, en een pilot rond natuurinclusieve landbouw.
+ korte ketens: Al in 2012 was er een start van een biologisch platform, tenminste digitaal, m.b.v. Europees geld: ‘Biologisch in Zeeland‘. De website lijkt niet aktief meer. Nieuwe poging: 1 6 nov. 2017 had in Sluiskil een bijeenkomst plaats over korte ketens, georganiseerd door ZLTO, Provincie Zeeland en netwerk platteland. (Uitkomst niet bekend.)
– voedselbossen: we vonden één voedselbos Graauw (Zeeuws Vlaanderen) dat met provinciale subsidie tot stand is gekomen.
NOORD BRABANT
| ! natuurinclusieve landbouw | ! korte ketens | ! voedselbossen |
! Natuurinclusieve landbouw: In Brabant is op 1 mei 2014 het Groen Ontwikkelfonds Brabant opgericht. Voor goede plannen voor het natuurnetwerk (= oude EHS) betaalt de provincie de helft van de grondwaarde en/of ( een deel van) de inrichtingskosten. Het natuurnetwerk beslaat nu ruim 11.000 ha. Nieuwe plannen kunnen natuur combineren met recreatie, gezondheid, landbouw, etc.) In het fonds is € 240.000.000 ondergebracht en ruim 2000 hectare grond. Het moet voor 2027 gerealiseerd zijn. Buiten het natuurnetwerk wordt in agrarisch gebied voor 30 miljoen (ong. 400 ha) grond van de provincie verpacht aan boeren voor ‘natuurinclusieve landbouw’ (langdurige pacht, uiteindelijk verkoop). Zie ook www.duurzamegronduitgifte.nl voor korte verpachting van gronden van alle Brabantse overheden.
! korte ketens: € 209.940 Subsidie van de provincie voor Korte Keten 2.0: voor een open internet-platform (www.onlinefoodbrabant.nl, veel engelse termen) voor kennisuitwisseling en business platform dat met name boeren ondersteunt bij het ontwikkelen en vermarkten van hun producten. Half 2018 moet het operationeel worden. Topproject HAS den Bosch hield er 8 mei 2018 een bijeenkomst over. ‘Data is goud’.
! Voedselbossen: Brabant heeft de Green Deal Voedselbossen ondertekend. Zie verder onder natuurinclusieve landbouw, hierboven, over het Groen Ontwikkelfonds Brabant. Er wordt nu een voedselbos van 20 ha aangelegd bij Schijndel. Hier een kaartje van de Brabantse Milieu Federatie met 20 initiatieven in Brabant
UTRECHT
| + natuurinclusieve landbouw | – korte ketens | – voedselbossen |
+ natuurinclusieve landbouw: Landbouw- en natuurorganisaties samen hebben in 2017 het ‘Actieplan Duurzame Landbouw met Natuur’ opgesteld dat door de provincie in grote lijnen is overgenomen.
– Korte ketens: geen activiteiten gevonden van de provincie. Er zijn twee conferenties geweest over ‘De grote Transitie Utrecht’ (in 2014 en 2016) waar het waarschijnlijk wel ter sprake is gekomen.
– Voedselbossen: 20 april 2018 was er in Oudewater een ‘Innovatiecafé over voedselbossen, eetbare natuur en sociale tuinen’ door ‘Eetbaar Oudewater’. Er zijn voedselbossen in Utrecht, zoals Makeblijde, en in Amersfoort. Geen initiatieven door provincie, voor zover bekend.
FLEVOLAND
| + natuurinclusieve landbouw | ! korte ketens | ! voedselbossen |
+ natuurinclusieve landbouw Provincie Flevoland wil samen met verschillende partijen het platform natuurinclusieve landbouw in Flevoland ontwikkelen. Op maandag 9 april 2018 was er een inspiratiebijeenkomst, waar ook agroforestry een onderwerp was. Exploitatie Reservegronden Flevoland (ERF) is in Flevoland een belangrijke partner voor het tijdelijk (biologisch) beheer van landbouwgronden.
! Korte ketens: de provincie Flevoland en de vereniging voor korte ketens Flevo Food, (vereniging voor korte ketens) en de Aeres Hogeschool werken in het Europese FoodChains 4 EU project samen met partners in vier Europese regio’s. Van 3 tot 6 juli 2018 overlegden vertegenwoordigers van 5 landen in het provinciehuis in Almere.
! Voedselbossen: Flevoland heeft de Green Deal voedselbossen ondertekend. In een brochure uit 2014 werden de mogelijkheden verkend van de ontwikkeling van twee grootschalige voedselbossen in Oosterwold en Noorderwold van elk circa 60 hectare. Het eerste tussen Almere en Zeewolde (60 ha) wordt momenteel ontwikkeld. Bovendien wordt het voedselbos Almere Eemvallei van 20 hectare gerealiseerd.
3 NOORDELIJKE PROVINCIES (Groningen Friesland, Drenthe)
| + natuurinclusieve landbouw | ! korte ketens | ! voedselbossen |
+ natuurinclusieve landbouw: Blad Nieuweoogst: De drie provincies hebben samen met natuur- en landbouworganisaties een voorstel ontwikkeld voor een zogenaamde Regiodeal Natuurinclusieve Landbouw. September 2018 wil men plannen van de 3 noordelijke provincies aanbieden aan Schouten, en haar vragen om dit te begeleiden en realiseren. Naar schatting vergt dit 10 miljoen tot 15 miljoen euro per jaar.
Een medewerker van de Groningse MF maakte in 2017 een fietstocht langs bijzondere Groningse bedrijven: de Tour du Boer
! Korte ketens: verslag van workshop ‘korte ketens’ voor noordelijke provincies. Bij de provincie Drenthe staat het niet hoog op de agenda, maar Gebiedscoöperatie Zuidwest Drenthe en onderwijsinstelling Terra MBO zijn in 2017 een regionaal ketenproject begonnen. Groningen doet mee aan een Europees project voor korte ketens (zie ook Flevoland), en de stad Groningen wil graag horen wat zij kan doen. Eetbaar Fryslân wil dat binnen vijf jaar alle inwoners van Friesland kunnen kiezen voor lokale duurzaam geteelde- en seizoensproducten. Er is een website met verkoopadressen en intiatieven, met subsidie van de provincie.
! voedselbossen: De provincie Groningen heeft de Green Deal voedselbossen getekend. Samen met de andere 2 werkt men aande uitvoering. De drie noordelijke NMF’shebben sinds kort een werkplaats voedselbossen opgericht. Zie het kaartje: 40 voedselbossen; de helft is nog in de planningfase.
OVERIJSSEL
| + natuurinclusieve landbouw | + korte ketens | ! voedselbossen |
+ Natuurinclusieve landbouw: Dertig boeren in Salland gaan natuurinclusief ondernemen. De proef duurt drie jaar en er zijn veel partijen bij betrokken (ook Friesland Campina, het nationaal Groenfonds, de provincie en waterscahpppen etc.) Uiteindelijk is de bedoeling dat de pilot een nieuwe landelijk keurmerk oplevert.
+ korte ketens: 25 okt 2016 organiseeerden de Provincie Overijsselen netwerk platteland een bijeenkomst over korte ketens, o.l.v. Sandra van kampen. zie hier het verslag, en hier de pp presentatie van Sandra van kampen waarin verschillende initiatieven wrden opgesomd, en knelpunten worden aangestipt.
! voedselbossen : bericht van Overijsselse Milieu Federatie (OMF): het programma Agro&Food van Provincie Overijssel maakte een voedselbos-traject mogelijk dat loopt van juli 2018 tot eind 2019. NMO en St. Voedselbosbouw Nederland verzorgen scholing en ondersteunen voedselinitiatieven. Er zijn al zo’n 20 voedselbossen.
GELDERLAND
| + natuurinclusieve landbouw | ! korte ketens | – voedselbossen |
+natuurinclusieve landbouw: ‘Agenda Vitaal Platteland’: kennisnetwerk, projecten voor natuurinclusieve landbouw rondom natuurgebieden (vooral streekeigen producten, zeldzame rassen, landgoederen, voor € 240.000 (dat is 0,1% van de Brabantse gelden….) Najaar 2018 kan subsidie worden aangevraagd voor kennisoverdracht en coaching. € 300.000 uit POP3, 300,000 van provincie
! korte ketens: Aktieve rol van de provincie: zie Kennisnetwerk Voedsel: netwerk van gemeentes die samen overleggen en bij elkaar op bezoek gaan. Niet alle gemeentes doen mee, Nijmegen niet bijvoorbeeld, en N ontbreekt ook in de ‘aktievoorbeelden’ van dat kennisnetwerk. In mei 2018 was er een werkdag over korte ketens m.m.v Sandra van Kampen.
– voedselbossen: Er zijn particuliere initiatieven zonder bemoeienis van de provincie.
LIMBURG
| – natuurinclusieve landbouw | + korte ketens | ! voedselbossen |
– natuurinclusieve landbouw: geen actieve rol van de provincie, voor zover bekend. Wel wordt in de Natuurvisie Limburg van feb. 2017 o.a. agrarisch natuurbeheer – zoals door Natuurrijk Limburg – besproken. BoerenNatuur ontwikkelt (landelijk, dus ook in Limburg) pilots voor natuurinclusieve landbouw in opdracht van het ministerie van LNV
+ korte ketens: op 1 maart 2018 organiseerde LIOF (organisatie voor Limburgse MKB’s ) met o.a. de provincie een middag over korte ketens. Nog geen uitkomst van gezien.
! voedselbossen: De provincie Limburg heeft de Green Deal Voedselbossen ondertekend. Zij wil dat er drie tot vijf van zulke plukbossen komen. Het initiatief moet wel van onderop komen. Er wordt nu in de omgeving van Maastricht en in Heijen nagedacht over de aanleg. De provincie kan dan een stuk grond beschikbaar stellen als onderdeel van de 2400 hectare nieuwe natuur die de provincie de komende jaren wil realiseren.