Er worden verschillende schuldigen aangewezen voor de achteruitgang van de bijenpopulatie. Nieuw wetenschappelijk bewijsmatariaal uit Brits en Frans onderzoek dat begin 2012 in Science is gepubliceerd lijkt erop te wijzen dat neonicotinoïde pesticiden misschien wel de belangrijkste schuldigen zijn. Syngenta en Bayer, twee bedrijven die deze stoffen produceren, hebben alle registers opengetrokken om te voorkomen dat deze stoffen gedeeltelijk verboden worden door de Europese Commissie, na een waarschuwing van de EFSA (European Food Safetey Authority) betreffende het risico voor bijen. Zal de pesticiden-lobby de lidstaten kunnen overhalen om tegen een verbod te stemmen? (Overgenomen (en ingekort) van CEO: Corporate Europe Observatory. Zie ‘pesticides against pollinators‘ voor het volledige artikel)
Neonicotnoïden zijn sinds halverwege de jaren 90 en begin 200 op de markt. Ze worden opgebracht op zaden of rechtstreeks in de bodem om zaden en planten te beschermen tegen insecten-aanvallen. Als ze eenmaal op het zaad zijn aangebracht zijn kunnen ze later in alle weefsels van de plant (bladeren, bloemen, stuifmeel) worden teruggevonden. Vooral schadelijk zijn Thiametoxam, Imidaclopriden Clothianidin, stoffen waarop Syngenta and Bayer patenten hebben.
In de loop van 2012 heeft de Europese Commissie om onderzoek door de EFSA gevraagd, en hebben Frankrijk, Italië, Slovenië en Duitsland al beschermende maatregelen genomen. Dat was het begin van verwoed ge-lobby. In een aantal brieven uit veel verschillende hoeken aan de Commissie, de lidstaten en in de media, komen de volgende argumenten naar voren: Het is de schuld van de boeren / regeringen luisteren teveel naar een klein groepje activisten en hobbyisten / ‘ik en mijn vriend Obama’ (men heeft gedineerd met beroemdheden die het ook met hen eens waren: de ‘private sector ‘ gaat de wereld voeden en Afrika redden) / waarom richt men zijn pijlen op slechts drie nicotinoïden? / Europa (de Europese landbouw) kan niet overleven zonder nicotinoïden / Wij hebben de wetenschappelijke bewijzen aan onze kant : nicotinoïden zijn niet de boosdoeners; de studies gebruikten te grote hoeveelheden, etc.) / Als u onze wetenschappers niet gelooft krijgt u onze advcoaten achter u aan / meneer de politicus, kom ons te hulp tegen die domme wetenschappers / wij gaan het probleem zelf wel oplossen, u hoeft niet te reguleren ( oplossing: ze zullen een paar boeren betalen om bloemen aan te planten waar bijen van houden. Hoeveel boeren? Er worden geen cijfers genomd)
De strijd werd begin dit jaarvooral gestreden in de kringen van de lidstaten. Op 15 maart heeft de Vaste commissie voor de Voedselketen en Diergezondheid gestemd over het voorstel om het gebruik van Clothianidin, Imidacloprid and Thiametoxam twee jaar lang te beperken tot gewassen waar bijen niet van houdern en tot wintergraan, vanaf 1 juli (d.w.z. het zou niet gelden voor de oogst van dit jaar). En de middelen zouden niet langer te koop zijn voor ‘amateurs’. Het voorstel werd verworpen: het haalde geen ‘gekwalificeerde meerderheid’, slechts 13 lidstaten stemden voor : (Slovenia, Sweden, Poland, the Netherlands, Luxembourg, France, Spain, Denmark, Cyprus, Belgium, Italy, Latvia and Malta), terwijl 9 landen tegen stemden (Slovakia, Romania, Czech Republic, Portugal, Austria, Hungary, Lithuania, Ireland and Greece) en een aantal landen zich van stemming onthielden: UK, Germany, Finland, Bulgaria and Estonia.
Om de impasse te doorbreken, besloot de Europese Commissie eind april om alle EU-lidstaten voor twee jaar een verbod op te leggen. Tegenstemmende landen, waaronder Groot-Brittannië, kunnen daar niet onderuit. Het verbod gaat uiterlijk 1 december 2013 in. Gedurende die periode mogen pesticiden met neonicotinoiden alleen gebruikt worden bij landbouwgewassen waar bijen geen rol spelen bij de bestuiving.