Dat was het thema van het nazomercollege op 10 september op de biologisch-dynamische boerderij Zonnehoeve in de Flevopolder.De focus lag deze keer op de oorzaken van de huidige migratiegolf. Twee Syrische koks zorgden toepasselijk voor een lunch met Syrische gerechten, van ingrediënten uit de Flevopolder.
De nazomercolleges op de Zonnehoeve zijn gelieerd aan de winter-bijeenkomsten over voedsel en landbouw in de Rode Hoed in Amsterdam, ook onder voorzitterschap van Felix rottenberg.
Eerst gaf Prof. Ir. Klaas Van Egmond een diepgaande analyse van de samenhang tussen migratie, het voedselsysteem, het financiële systeem en de onderliggende morele waarden. Hij begon zijn lezing met de waarschuwing dat de migratiegolf voorlopig nog lang niet voorbij is. Dat hangt nauw samen met het falen van het voedselsysteem. Wereldwijd zijn nu zo’n 100 miljoen mensen op drift door armoede, oorlog en klimaatverandering. De moderne landbouw blijkt veel mensen uit te stoten en de traditionele landbouw zit op allerlei manieren in de verdrukking. Daarom trekken miljoenen kleine boeren naar de stad en ontstaat er maatschappelijk instabiliteit. Hij besteedde ook veel aandacht aan landgrabbing, dat na de crisis van 2008 een hoge vlucht nam; investeringen verschoven naar de voedselproductie.
De waarden zijn in de loop der tijd verschoven van geestelijke waarden naar materieel individualisme. Alles is tegenwoordig ‘ik’, constateert Van Egmond: ik-Pad, ik-Phone en ik-Mac. De gedwongen liberalisering, privatisering en land grabbing in Afrika past helemaal in dat beeld. Het moet anders: welzijn en geluk van de mens moet centraal blijven staan, niet de macht van het geld.
GELD
Peter Blom, bestuursvoorzitter van Triodos Bank, sprak de verwachting uit dat nieuwe samenwerkingsverbanden van burgers steeds meer de rol van de oude instituties gaan overnemen. De geldschepping in Europa is totaal ondoorzichtig (“niemand weet waar het geld heen gaat”) en de speculatie op grondprijzen is een enorme hindernis om landbouw nog te kunnen financieren. Het is daarom enorm belangrijk dat het geld weer verbonden wordt met de reële economie. Michiel Wagener, Team Manager Landbouw en Voeding bij Triodos Bank, legde uit hoe Triodos Bank in zijn besluitvorming rond financiering en investering anders opereert dan systeembanken. Waar systeembanken alleen kijken naar financieel rendement en risico, kijkt Triodos Bank naar rendement, risico en impact. Triodos financiert in de landbouw daarom hoofdzakelijk omschakelaars naar biologische landbouw.
Volgens boerin Hanny van Geel (Via Campesina) worden boeren geplunderd door transnationale ondernemingen. Veel boeren stellen voedselsoevereiniteit als hoogste waarde stellen. Dat is een heel ander uitgangspunt dan de “voedselzekerheid” zoals deze gepropageerd word door de Westerse agrochemische lobby. “We moeten de behoeftes van mensen centraal zetten in ons voedselsysteem. De oplossingen gaan over leven, niet over bedrijfswinst.”
Een jonge ondernemer, Gijs Werschkull, gaf een mooi voorbeeld van de commerciële praktijk verbonden met idealen. Eerst startte hij de biologische restaurantketen Gys op, maar toen de Syrische vluchtelingencrisis ontstond wist hij met een crowdfunding actie in twee weken tijd anderhalve ton op te halen, en kon het eerste restaurant in Utrecht geopend worden. Inmiddels denkt hij over nieuwe filialen.
ROL VAN VROUWEN
Henk Breman, Afrikaexpert, sprak over de cruciale rol van de vrouw in de landbouw in Afrika. Volgens Breman is er een duidelijke relatie tussen vrouwenrechten en succesvolle landbouw. In de landen waar de vrouw binnenshuis moet blijven, gaat het doorgaans ook beroerd met de landbouw.
Jorrit Kiewik van de Youth Food Movement riep op om als maatschappij de boeren te steunen, zodat we in Nederland ook nog een eigen voedselvoorziening hebben over vijftig jaar.
Daarnaast hadden ook anderen inbreng; dit waren slechts enkele fragmenten uit het verslag door Alexis de Roode. Hier het volledige verslag (met duidelijke kaartjes van verwachte droogte, bevolkingsgroei etc. )