‘verticale kassen’ als oplossing?

Ook verticale kassen waren even in beeld in het RABO-reclame filmpje waarin  gesuggereerd wordt dat Nederland de wereld moet gaan voeden. In verticale kassen groeien gewassen (vaak onder led-lampen) in rekken boven elkaar. Maar is dat een oplossing voor de armen in ontwikkelingslanden 

Hieronder een aantal voor- en nadelen op een rijtje.  Oordeel zelf.  

Overzicht van voor- en nadelen van verticale landbouw

Voordelen

Nadelen

Voedselzekerheid binnen eigen regio, voorkomt ook sociale onrust

De voedingswaarde van groente en fruit is sinds 1985 schrikbarend achteruit gegaan.  [1] Dat zou te maken kunnen hebben met kweken in kassen op steenwol, al dan niet onder led-licht. Toegevoegde mineralen via kunstmest zullen waarschijnlijk niet de voedingsstoffen in voedsel afkomstig van van een gezonde bodem kunnen evenaren. 

Geen of minder verbruik van bestrijdingsmiddelen

Slechts mogelijk voor een aantal gewassen (met name groenten en fruit), in combinatie met eventueel viskweek en kip. In verband met dierenwelzijn is verticale landbouw niet geschikt voor andere landbouwhuisdieren.

Zeer efficiënt omgaan met mineralen, laag verbruik kunstmest

Hoog verbruik van energie om temperatuur optimaal te houden, en toediening van licht. [2] Ondertussen wordt er in de kassenteelt al gewerkt met klimaat-neutrale kassen, o.a. door opwekking van aardwarmte en zonne-energie.

Voedselvoorziening binnen de eigen regio, dus beperking van transport, en van de hiermee gepaard gaande uitstoot van broeikasgassen.

O.a. de hoge investeringskosten in de bouw zorgen voor een hoge kostprijs. Uit een onderzoek van WUR blijkt een vijf maal hogere kostprijs voor sla uit verticale landbouw, vergeleken met open grondteelt. Vergeleken met kasteelt was de kostprijs ruim twee maal hoger. [3]

Minder beslag op steeds schaarser wordende natuurlijke hulpbronnen zoals water in the Global South en in landen die te maken krijgen met droogte door klimaatverandering (o.a. Zuid-Europa). Dus minder import van ‘water’ via groenten uit gebieden als Marokko, Egypte, Kenia, Zuid-Europa.

Vanwege hoge kosten nog niet concurrerend (ook niet met teelt in kassen in Nederland) en dus afhankelijk van (lokale) overheidssubsidies. Die zouden b.v. ook – effectiever –  gebruikt kunnen worden door te investeren in voedselbossen en volkstuinen.

Datzelfde geldt voor minder bijdrage aan de vervuiling en kap van mangrovebossen in kustgebieden ten behoeve van de  kweek van vis en garnalen in landen als Vietnam. De hiermee gepaard gaande milieu- en sociale kosten (o.a. minder visvangst door ‘de armsten’ omdat de kraamkamer van hun vis wordt vernietigd door kap van mangroves) zijn vaak hoger dan de opbrengsten aan geëxporteerde vis voor exporterende bedrijven. 

Voorlopig dus ook geen bijdrage aan de mondiale voedselzekerheid, want onbereikbaar voor de armsten.  Daarbij is honger nu geen productieprobleem, maar een verdelingsprobleem. De armsten hebben geen land (mede omdat land wordt ingezet voor luxe producten zoals veevoer [4] en biobrandstoffen voor de export), of hebben een te laag loon. Verder wordt de lokale voedingszekerheid in the Global South ondermijnd door vrijhandelsverdragen en dumping, waardoor boeren geen kostendekkende prijs kunnen ontvangen. Hierdoor kunnen zijn niet investeren in een duurzame landbouw en dit leidt tot migratie naar sloppenwijken in de stad en naar westerse landen. 

 

Momenteel te grote gerichtheid op inzet van zo min mogelijk arbeidskrachten, wat gepaard gaat met weinig extra banen, dure investeringen en onnodig hoog verbruik van energie.

 

Voorstanders van verticale landbouw nemen de stijgende trek naar de stad als gegeven, terwijl dit ten koste gaat van veel vruchtbare landbouwgrond voor bebouwing en infrastructuur.

[/su_table]

 

[1] Zie: https://www.foodlog.nl/images/uploads/Voedingswaarden_Geigy.pdfEen toespraak van Anton Nigten over bemesting versus voedingswaarde (2013): http://nvlv.nl/downloads/VanGrondtotMond.doc  (tweede verslag) en ‘Voedingswaarde voedsel historisch laag’: http://www.leef-op.nl/nieuws/voedingswaarde-voedsel-historisch-laag

[2] In Amsterdam: 100 Watt aan verlichting en 100 Watt aan koeling per m2. Zie ‘Vertical farming in Nederland: de stand van zaken’ (2016): http://versestad.nl/2016/10/vertical-farming/

[3] Stadslandbouw in kantoorpanden: Optie of utopie?, Joanneke Spruijt, Jan-Eelco Jansma, Tycho Vermeulen, Janjo de Haan en Wijnand Sukkel, Praktijkonderzoek Plant en Omgeving,  onderdeel van Wageningen UR, Wageningen, januari 2015, zie: http://edepot.wur.nl/333971

[4] Zie ook kritiek van Eddie Schrevens, KU Leuven in ‘De verticale boerderij’ (2007): http://www.lowtechmagazine.be/2007/06/de-verticale-bo.html 

Door Guus Geurts , 3 nov. 2017.  Reacties: guusgeurts@yahoo.com