Verzet tegen EU-Mercosur vrijhandelsverdrag gaat door

Demonstratie in Brussel door European Trade Justice Coalition en Mercosur-activisten, juli 2023 © Guus Geurts

Eerste analyses
In december werd – na 25 jaar onderhandelen – tijdens een top in Uruguay een akkoord tussen de Mercosur-landen en de Europese Commissie gepresenteerd. De nieuwe tekst is nu ook – eindelijk – openbaar en wordt geanalyseerd door media en maatschappelijke organisaties zoals Greenpeace (zij constateren dat de EU ontbossingswet wordt afgezwakt voor Mercosur landen). Uit een analyse van Rabobank blijkt dat vooral extra concurrentie voor EU-boeren zal opstreden op gebied van rundvlees, pluimveevlees en bioethanol.

Verdere planning en verzet Tweede Kamer
Er vindt vanaf nu een proces van legal scrubbing en vertaling plaats. De verwachting is dat het akkoord net voor de zomer van 2025 in de Europese Raad wordt behandeld. Daarna is het Europees Parlement aan zet.
Het Nederlandse ministerie voor Buitenlandse Handel en OH verwacht in het voorjaar een kamerbrief te presenteren met hun analyse en positie. In december heeft de Tweede Kamer echter al voor de vierde of vijfde keer (via een motie van de Partij voor de Dieren) met overgrote meerderheid negatief geoordeeld over het verdrag. Voor het verdrag waren: VVD, D66, CDA Volt en JA21. 109 van de 150 zetels inclusief BBB, NSC en PVV, zijn dus tegen het verdrag. Misschien heeft de brief die de Landbouwcoalitie voor Rechtvaardige Handel in oktober aan de Tweede Kamer stuurde, een rol gespeeld in dit grote verzet.

Mogelijke splitsing
Verder blijft de Nederlandse regering tegen splitsing van het verdrag. Door splitsing zou het belangrijkste handelsdeel ‘EU Only’ worden, waardoor alleen de Europese Raad en het Europees Parlement, en de nationale parlementen NIET over het verdrag mogen stemmen en er ook geen absolute meerderheid in de Europese Raad nodig is. Er wordt echter vanuit gegaan dat de Europese Commissie wel zal inzetten op splitsing, men heeft de naam al veranderd hiertoe in Partnership agreement in plaats van Association agreement, zoals het sinds het mandaat in 1999 altijd is genoemd. Men begrijpt dat Frankrijk en Polen het verdrag anders zullen tegenhouden. Het is echter mogelijk dat ook bij splitsing er voldoende landen tegen zijn, doordat er een blokkerende minderheid ontstaat. Frankrijk probeert hiertoe voldoende landen in het Nee-kamp te krijgen, waaronder hopelijk  Nederland.

Kamerdebat 22 januari
Op 22 januari van 13.00 tot 16.00 uur zal er een AO Informele Raad Buitenlandse Zaken Handel in de Tweede Kamer worden gehouden, waar EU-Mercosur op de agenda staat. Zie de agenda inclusief de betreffende documenten over onder andere EU-Mercosur: https://www.tweedekamer.nl/debat_en_vergadering/commissievergaderingen/details?id=2024A09505

De Handel Anders!-coalitie zal deze week een brief sturen aan de leden van betreffende de Commissie Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp, hierin zal men verwijzen naar genoemde analyses van het onderhandelingsakkoord door Rabobank en Greenpeace, en het gezamenlijke Handel Anders-rapport uit 2021.
Voorafgaand aan het debat zal een breed ondersteunde internationale oproep tegen het verdrag, worden aangeboden aan deze Commissie, voor de Tweede Kamer vanaf 12 uur. Hierbij zullen zoveel mogelijk mensen namens de organisaties binnen de Handel Anders!-coalitie aanwezig zijn. Er wordt naar gestreefd hierbij ook enkele trekkers te betrekken. Daarna zal men het debat op de publieke tribune volgen.