De oorlog in Oekraïne drukt ons wederom op de feiten: we zijn te afhankelijk van de wereldmarkt. In het landbouwbeleid van de EU moet voedselautonomie centraal staan, vindt Guus Geurts namens de Landbouwcoalitie voor Rechtvaardige Handel. ( Voor overige ondertekenaars zie onder)
Guus Geurts 5 mei 2022, 12:49
Door de oorlog in Oekraïne is basisvoedsel veel duurder geworden in landen die afhankelijk zijn van Russisch of Oekraïens graan, zoals in Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Hier dreigen hongersnoden en grote maatschappelijke onrust. Op korte termijn moeten we solidair zijn met deze mensen en moeten we er alles aan doen om voedseltekorten te voorkomen. Op de lange termijn echter dient het beleid herzien te worden, zodat zowel de EU als deze regio’s in hoge mate zelfvoorzienend kunnen worden in hun voedselproductie.
Toekomstige voedselcrises dienen voorkomen te worden. Hiertoe mag ook de klimaatcrisis niet verder uit de hand lopen en moeten we het verlies van vruchtbare bodems en biodiversiteit een halt toeroepen.
Opbrengstprijzen voor de boer
Maar deze doelen zijn alleen te realiseren in stabiele markten met kostendekkende opbrengstprijzen voor de boer. Alleen dan is de boer in staat op duurzame wijze voldoende, hoogwaardig voedsel te produceren. Juist daarvan is op dit moment geen sprake door verkeerde keuzes binnen het handelsbeleid van de EU, de WTO en het daarop afgestemde Gemeenschappelijke Landbouw Beleid (GLB).
Sinds 1992 heeft de EU namelijk de regulering van de markt steeds meer losgelaten. In plaats van stabiele prijzen krijgen melkveehouders en akkerbouwers de afgelopen decennia vooral te lage prijzen, deels gecompenseerd door landbouwsubsidies. Daarbij worden er vrijhandelsakkoorden als Ceta afgesloten die hen met oneerlijke concurrentie confronteren van importproducten die niet aan dezelfde milieu-, dierenwelzijns- en arbeidseisen hoeven te voldoen.
Evenals corona toont deze oorlog weer de risico’s aan die ontstaan als de voorziening van basisbehoeften als voedsel, energie en medische middelen te afhankelijk is van de wereldmarkt. De EU erkent ook het belang van grotere strategische autonomie. Wat betreft basisvoedsel als graan, zuivel en groente is de EU zelfvoorzienend, maar dat geldt zeker niet voor plantaardige eiwitten en oliën. Daarom zijn EU-importheffingen op soja en palmolie nodig, zodat kostendekkende teelt hiervan mogelijk wordt.
Oneerlijke concurrentie
Voedselsoevereiniteit moet maatgevend worden in het toekomstige handels- en landbouwbeleid. Regio’s als de EU, maar ook landen in het mondiale Zuiden, krijgen daarbij het recht hun eigen bevolking te voeden en hun boeren te beschermen tegen oneerlijke concurrentie vanuit de wereldmarkt.
Daarnaast moeten er kostendekkende minimumprijzen en productiebeheersing komen binnen akkerbouw en veehouderij. Stem het aanbod jaarlijks af op de vraag vanuit vooral de EU. Daardoor voorkom je ook het afzetten van overschotten tegen te lage prijzen in het mondiale Zuiden zoveel mogelijk. Boeren in die landen krijgen dan ook eerlijke prijzen en kunnen investeren in hun eigen voedselvoorziening op lange termijn.
Als we beperkte strategische voorraden aanhouden, kunnen we kortetermijneffecten van te veel of te weinig productie opvangen, wat ook grote prijsbewegingen door speculatie kan dempen.
Extra groene diensten
En als Europese boeren stabiele kostendekkende prijzen krijgen, kunnen ze voldoen aan hogere maatschappelijke eisen en hebben ze geen subsidies van de overheid meer nodig. Het grootste gedeelte van het GLB-budget kan dan worden gebruikt om boeren te betalen die extra groene diensten aan de maatschappij willen leveren.
Voedsel zal hierdoor duurder worden, maar dat kan deels opgevangen worden door handel en retail ter verantwoording te roepen. Hervormd mededingingsbeleid kan het verschil tussen boeren- en consumentenprijs een stuk verkleinen.
Bovendien betalen Nederlanders gemiddeld slechts 11 procent van hun inkomen aan voedsel, dus een wat hogere voedselprijs is voor de meeste mensen betaalbaar. Voor minima is aanvullend sociaal beleid echter noodzakelijk zodat ook zij in hun basisbehoeften kunnen blijven voorzien.
Landbouwcoalitie voor Rechtvaardige Handel: Guus Geurts (coördinator), Hans Geurts (Nederlandse Melkveehouders Vakbond ), Keimpe van der Heide (Nederlandse Akkerbouw Vakbond ), Maria Inckman van Gaalen (BD-Vereniging), Sieta van Keimpema (Dutch Dairymen Board), Bart Kemp (Agractie Nederland)
link: voorkom te grote afhankelijkheid
=========================================================
Lees ook uit Trouw:
Deze oorlog zal meer levens eisen door honger in Afrika dan door geweld in Oekraïne
Afrika is afhankelijk gemaakt van de import van landbouwproducten. De oorlog in Oekraïne laat zien dat daar snel verandering in moet komen, schrijft voedselexpert Prem Bindraban.
Wereldwijde voedselprijzen door oorlog op recordhoogte
Levensmiddelen zijn in zeker 32 jaar niet zo duur geweest als in maart.