Stephan Kaufmann van de Rosa Luxemburg Stiftung en economie-redacteur van de Berliner Zeitug schreef een artikel met de titel: Free Trade as a weapon in the Global Power struggle’. De geschatte impact op banen en economische groei is klein, waarom neemt men dan zoveel risico’s? Hij kan dat alleen verklaren met de politieke doelen die beoogd worden. Samen zijn de EU en de VS goed voor 50% van het ‘wereld product’ (te vergelijken met BNP), en voor 30% van de wereldhandel; zelfs 40% voor wat betreft diensten. Nu al zijn de VS en de EU elkaars belangrijkste handelspartners. Zij gaan standaarden regelen voor producten, dat worden dan automatisch de standaarden waar alle andere landen zich ook gaan houden om maar een graantje van de handel mee te kunnen pikken.
Het westen is een deel van zijn macht aan het verliezen aan de BRICS landen (Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika), vooral aan China. Hun politieke en militaire macht en hun zeggenschap in internationale instellingen wordt ook groter. Handelsconflicten werden de laatste twee decennia uitgevochten in de WTO, die de facto door de EU en de V.S. gerund werd. Maar het werd steeds moeilijker om de tegengestelde belangen met elkaar te verenigen. De huidige ‘Doha Ronde’ is in het slop geraakt. Daarom gingen de EU en de VS zich te concentreren op bilaterale verdragen.
De VS zoekt nieuwe markten, niet alleen binnen TTIP maar ook binnen TTP (Trans Pacific Partnership, met landen in Zuid Amerika en Azië, behalve China). Ook Europa dat geplaagd wordt door een crisis moet zich noodgedwongen richten op buitenlandse markten. Merkel: ‘Only a competitive Europe can have power in the world’
De doelen zijn volgens de schrijver:
– nieuwe handelspartners. De EU en e VS worden a.h.w. samen een ‘interne markt’
– standaarden gelijk trekken. Binnen TTIP kan men doen wat binnen de WTO niet meer lukt: de regels dicteren. Dat geven ze ook openlijk toe. Een CDU politicus: ‘TTIP is maybe the last chance to impose global standards.’ Dit is vooral van belang met het ook op huidige en toekomstige technologische ontwikkelingen.
– China: onderwerping door buitensluiting. Echt buitensluiten is waarschijnlijk niet de bedoeling, maar wel onderwerping aan de regels, d.w.z. ze moeten de markt openen, ‘intellectual property rights’ respecteren, transparantie bewerkstelligen w.b. de grote Chinese staatsbedrijven, en een einde maken aan de verplichte samenwerking met Chinese bedrijven. Dergelijke regels kunnen worden afgedwongen door middel van boven-nationale geschillencommissies, zoals nu ook al gebeurt om de wil van het Noorden op te leggen aan het Zuiden. (Drie kwart van de 600 gevallen die al aan zulke commissies zijn voorgelegd waren gericht tegen ontwikkelingslanden en opkomende landen. )
– Geopolitiek: TTIP als een ‘economische NAVO’ Een term van Hilary Clinton. TTIP als een paraplu voor gelijkgezinden. Voor de VS een netwerk van ‘partner nations’, voor de EU een manier om de aandacht van de VS weer op Europa te richten, zoals in het conflict met Oekraïne nodig bleek.
Het is echter nog niet duidelijk wie er nou echt voordeel van zal hebben. De VS is waarschijnlijk van plan twee handelsblokken (Europa en Azië) tegen elkaar uit te spelen. TTIP zal waarschijnlijk meer ten dienste staan van de VS dan van Europa dat nog niet goed weet wat het wil en niet onderling op een lijn zit. Maar het is voor Europa ook niet aantrekkelijk om alleen maar ‘de jongere vennoot’ te zijn. Economisch staat het op hetzelfde niveau als de VS maar militair gezien is het nl. veel zwakker en duidelijk de mindere in de door de VS gedomineerde NAVO.
En gaan de BRICS landen bedelen om aansluiting bij de VS en de EU of gaan ze een tegenmacht creëren? Dat schijnt al aan de gang te zijn: ze hebben een ‘Development Bank ‘ en een monetary fund opgericht, als alternatieven voor de Wereld Bank en het IMF. Om Rusland bij te staan in het conflict met de EU en de VS heeft Bejing een gas levering voor 30 jaar voorgesteld die 400 miljard waard is, en bovendien heeft China Rusland toegang gegeven tot financiële liquiditeit door een uitruil and roebels tegen renminbi.
Het is nog maar de vraag of de VS en de EU hun wil aan de rest van de wereld kunnen opleggen. In elk geval is ‘macht’ het werkelijke criterium in de TTIP onderhanelingen, ‘rijkdom’is een side-benefit. ‘Het probleem is dat als TTIP mislukt, dan mislukt het in alle openbaarheid, en dan wordt het tranatlantische westen aan de kaak gesteld als een holle mythe’.
Voor het volledige artikel zie Kaufmann, Free Trade as a weapon… (Met dank voor de tip aan Kees H)