“Het enthousiasme van de boeren nam snel af” – aldus Anton Bucher, melkveehouder in Stüsslingen. Voor het afschaffen van de quota in 2009 waren de mogelijkheden voor boeren nogal ingeperkt. Daarom waren boeren erg enthousiast over het afschaffen van de quota; zo zouden zij de kans krijgen meer te gaan produceren. Dit enthousiasme nam snel af, omdat de prijzen instortten door de grote hoeveelheden melk die geproduceerd werden. Zwitserse boeren kunnen al lang hun kosten niet meer dekken. In tegenstelling tot de verwachtingen is er ook geen nieuwe reguleringsmaatregel gekomen. Dit is gedeeltelijk als gevolg van een gebrek aan solidariteit tussen boeren. Het was en is ieder voor zich.
Van de 10 melkveehouders in Anton’s gemeenschap zijn er nu nog 3 over. Volgend jaar nog één. Zijn eigen kinderen willen geen van allen het bedrijf over nemen. Daarom stopt Anton zelf ook. Hij ziet alleen toekomstmogelijkheden voor de Zwitserse zuivelsector als er kwalitatief hoogwaardig wordt geproduceerd, en dat gebeurt nu niet. Verder is hij van mening dat de productie moet worden aangepast aan de vraag. (Productiebeheersing dus)
Melk 24% in waarde gedaald, bedrijven floreren
Op 23 juli heeft de EMB European Milk Board, waaraan de Nederlandse Melkveehouders Vakbond is gelieerd) in samenwerking met de Zwitserse lid organisatie BIG-M de resultaten gepresenteerd van een recent Zwitsers onderzoek over de ontwikkelingen op de Zwitserse melkmarkt. De belangrijkste conclusie van dit onderzoek is dat vijf jaar na het afschaffen van het quotasysteem er voor melkveehouders nog steeds geen stabiele marktsituatie is. De melkprijs staat in toenemende mate onder druk. In 2010-2012 was de Zwitserse melk bestemd voor de zuivelindustrie 24% in waarde gedaald ten opzichte van 2000-2002 door de grotere hoeveelheid melk. Boeren stoppen noodgedwongen, wat directe gevolgen heeft voor het cultuurlandschap.
Een ander gevolg volgens het Zwitsers onderzoek is de versterkte marktpositie van de Zwitserse zuivelindustrie in tegenstelling tot de positie van boeren. Tussen 2003 en 2012 hebben de vier grootste zuivelbedrijven hun productievolume met 38% verhoogd en hun marktaandeel is van 44% naar 58% gestegen. De kleinere zuivelbedrijven delven het onderspit. Er wordt nu vooral geproduceerd in de goedkopere segmenten boter en melk poeder, die vaak slechts met verlies kunnen worden geëxporteerd. De hoogwaardige Zwitserse producten die in de kleinere bedrijven werden geproduceerd hebben het onderspit gedolven.
Politici trek hier lering uit
De resultaten van dit onderzoek geven ook aan wat de mogelijke gevolgen voor de Europese melkmarkt zijn als in 2015 de melkquota worden afgeschaft. Er zijn duidelijke paralellen met de Zwitserse situatie. De angst bestaat dat Europese se boeren aan hun lot worden overgelaten. Een kostendekkende prijs en stabiliserende crisismaatregelen zijn onontbeerlijk voor het veilig stellen van melkproductie op de lange termijn. Politici worden opgeroepen om een les te trekken uit de Zwitserse situatie. De EMB bespreekt e resultaten van het Zwitserse onderzoek met beleidsmakers van de Europese Commissie, de Commissie Landbouw van het Europees Parlement, en op nationaal niveau.
Het volledige onderzoeksrapport kunt u lezen op: www.europeanmilkboard.nl
Met dank aan ‘Koebont’, het ledenblad van de Nederlandse Melkveehouders vakbond.